Een veelgeziene gast op feesten en partijen: ballonnen. Hang er een paar op en het ziet er meteen feestelijk uit. Maar wat gebeurt er met onze vrolijke vrienden als het feestje voorbij is? Tja, meestal belanden ballonnen al snel in de prullenbak of nog erger: in de natuur. Waar worden ballonnen eigenlijk van gemaakt en bestaat er ook zoiets als duurzame ballonnen? We gingen als laatste naar huis en zochten het voor je uit.
Waar zijn ballonnen eigenlijk van gemaakt?
Voordat we van de daken schreeuwen dat ballonnen slecht zijn voor het milieu, willen we eerst weten waar ze precies van gemaakt zijn. Je hebt ballonnen in allerlei soorten en maten. Als we de invloed op het milieu willen begrijpen, is het vooral belangrijk om te kijken naar het materiaal waarvan ze zijn gemaakt.
Waarom een ballon van natuurlijk rubber niet per se duurzaam is
Laten we beginnen met de huis-, tuin- en keukenballonnen die iedereen wel kent. Je weet wel: die meestal ronde of ovale ballonnen met een vrolijk kleurtje of printje. Die zijn meestal gemaakt van latex, ook bekend als natuurlijk rubber. Dat staat ook vaak op de verpakking en klinkt best duurzaam, maar helaas is dat niet het hele verhaal. In producten van latex kunnen zogenoemde nitrosamines en nitroseerbare stoffen zitten. Sommige nitrosamines zijn kankerverwekkend. Daarom gelden er strenge regels voor de hoeveelheid nitrosamines die in producten mogen voorkomen. Maar niet alle producenten houden zich daaraan. Uit onderzoek van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit in 2018 bleek dat bij 16 van de 58 onderzochte ballonnen de afgifte van nitrosamines en nitroseerbare stoffen hoger was dan de wettelijke limiet. Onze eerste tip is er dus eentje voor je gezondheid: als je ballonnen gebruikt, blaas ze dan met een pompje op, niet met je mond.
Links: folieballonnen zijn meestal gemaakt van een dun laagje plastic met metaal. Rechts: zelfs in ballonnen van natuurlijk rubber kunnen schadelijke stoffen zitten.
Nog meer chemische stofjes in een ballon
Helaas zijn we nog niet klaar, want er zitten vaak nog meer stoffen in ballonnen, zoals ammonia, geurstoffen, kleurstoffen, rubberverbeteraars, zinkoxide en zwavel. Oké, dat is een hele lijst en het klinkt toch een stuk minder smakelijk dan natuurlijk rubber. Laat je dus niet te snel verleiden door groene termen op de verpakking, want meestal is het een hoop lucht.
Waar zijn folieballonnen van gemaakt?
Zijn folieballonnen dan misschien beter? Folieballonnen gaan meestal langer mee en zijn gemaakt van plastic – BoPET om precies te zijn – een materiaal dat ook vaak wordt gebruikt voor verpakkingen. Hieraan wordt nog een laagje metaal toegevoegd, zoals aluminium, om er een stevige folie van te maken. Volgens de overheidswebsite waarzitwatin.nl zijn folieballonnen in principe veilig bij normaal gebruik. Maar door slijtage kunnen er wel microplastics vrijkomen. Daarom geldt ook voor folieballonnen: laat ze niet achter in de natuur.
Geen feestje zonder duurzame ballonnen?
De meeste ballonnen zijn dus niet zo goed voor het milieu. De productie en de benodigde grondstoffen hebben, net als bij veel andere spullen, een negatieve invloed op de aarde. En omdat ballonnen uit een mix van materialen bestaan, zijn ze lastig te recyclen. Aan de andere kant is er voor één ballon niet zoveel materiaal nodig. Een chipsverpakking heeft bijvoorbeeld ook een negatieve invloed op het milieu. Kun je het feestje ook vieren zonder ballonnen? Top! We hebben straks zelfs een lijstje met een paar toffe, duurzamere alternatieven voor je. Maar als je af en toe een paar ballonnen gebruikt – bijvoorbeeld omdat je kinderen dat heel graag willen – dan is dat ook geen ramp. Kies in dat geval wel het liefst voor ballonnen van 100% natuurlijke latex met natuurlijk kleurpigment. Als je nog touwtjes nodig hebt, kun je hier ook kiezen voor biologisch afbreekbaar materiaal, zoals jute touw.
Ook duurzame ballonnen horen niet in de natuur
Wat wél echt belangrijk is: zorg dat ballonnen na gebruik bij het restafval terechtkomen en niet in de natuur belanden. Ze zorgen daar niet alleen voor zwerfafval, maar dieren kunnen er ook in verstrikt raken of de ballonnen opeten. Wageningen University & Research waarschuwt dat zelfs biologisch afbreekbare ballonnen niet snel genoeg vergaan om geen gevaar meer te vormen. Dus ook al staat er ‘biologisch afbreekbaar’ op de verpakking: het is nog steeds niet de bedoeling dat ballonnen in de natuur belanden. Heliumballonnen met een kaartje eraan die worden opgelaten? Geen goed idee. We zijn dan ook blij dat steeds meer gemeentes dit verbieden. Hier kun je trouwens lezen hoe je in actie kunt komen als jouw gemeente het oplaten van ballonnen nog niet heeft verboden.
Duurzame alternatieven voor ballonnen
Omdat ballonnen toch niet helemaal top zijn voor het milieu, gingen we op zoek naar duurzamere alternatieven. Bestaan die? Jazeker! We zetten er een paar voor je op een rijtje.
- Papieren honeycombs zijn kleurrijke decoraties die je kunt uitvouwen én hergebruiken. Honeycombs geven net zo’n feestelijk effect als ballonnen, maar je hebt er veel langer plezier van, omdat je ze vaak kunt hergebruiken. Kies bij voorkeur voor honeycombs van papier met een keurmerk, zoals FSC.
- Iets kleiner, maar net zo gezellig: pompons. Die kun je makkelijk zelf maken van restjes wol. Heb je geen wol in huis? Kijk dan eens bij de kringloop. Hoe je zelf pompons maakt, zie je in deze DIY.
- In plaats van ballonnen kun je natuurlijk ook vrolijke slingers ophangen. Helemaal duurzaam als je ze zelf maakt van restmateriaal. Bekijk hier onze DIY voor stoffen slingers en bekijk hier de DIY voor papieren slingers. Geen zin om te knutselen? Koop dan een mooie stoffen slinger waar je een leven lang plezier van hebt.
- En wat dacht je van een beetje papieren confetti voor de sfeer? Of nog groener: confetti van bladeren en bloemen. Zoek (bloem)blaadjes en gebruik een perforator om er confetti van te maken.
- Als het feestje buiten is, kun je ook nog de grond versieren met stoepkrijt. Hier vind je een duurzamer alternatief voor stoepkrijt.
- In plaats van ballonnen op te laten, kun je ook bellen blazen. Minstens zo feestelijk! Hier vind je een natuurlijke bellenblaas.
Zonder ballonnen is het pas echt feest
Ballonnen zijn een vrolijke gast op feestjes, maar minder leuk voor het milieu. Laat ze nooit achter in de natuur – hoe duurzaam de verpakking ook klinkt. Dieren zoals vogels en vissen kunnen erin verstrikt raken of ze opeten, met alle nare gevolgen van dien. Gelukkig zijn er genoeg creatieve en herbruikbare alternatieven waarmee je het nét zo feestelijk maakt. Zo wordt het pas echt een feestje voor iedereen.
Bronnen: waarzitwatin.nl, Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, Wageningen University & Research, NOS, Noordzee.nl, Utopia.de. Photo credits: hoofdbeeld: happy birthday: cup of couple (Pexels), vrouw met ballonnen: Karolina Grabowska (Pexels), zittende vrouw met duurzame ballonnen: Cottonbro (Pexels).
