Wat gebeurt er eigenlijk met je statiegeldblikje nadat je ‘m in de statiegeldmachine hebt aangeboden? We volgden de hele reis van een leeggedronken blikje om hierachter te komen. We staken zelfs de grens over naar Duitsland om te zien hoe de recycling van blikjes in elkaar steekt. Wist je dat een blikje in slechts zestig dagen weer als nieuw kan terugkeren?
Waarom we blikjes recyclen
In samenwerking met Statiegeld Nederland
Onze frisdrankblikjes zijn gemaakt van aluminium. En aluminium wordt gewonnen uit bauxiet, een grondstof die diep uit de aarde gehaald moet worden. Om bauxiet om te zetten in puur aluminium, moet het worden verhit en onder hoge druk verwerkt met grote hoeveelheden elektriciteit. Niet alleen de mijnbouw zelf, maar ook dit energie-intensieve proces vergt enorm veel water en stoot broeikasgassen uit. Hierdoor zijn de milieukosten van nieuwe aluminiumproductie bijzonder hoog. Gelukkig kunnen we aluminium eindeloos recyclen zonder dat de kwaliteit vermindert. Recycling kost nog steeds energie, maar slechts een fractie van wat nodig is om nieuw aluminium uit bauxiet te winnen. Kortom, door lege blikjes in te leveren en opnieuw te recyclen, besparen we dus niet alleen op grondstoffen, maar ook op enorme hoeveelheden energie en CO2-uitstoot. Zo maken we met ieder ingeleverd blikje een duurzame keuze. Doen dus!
Van statiegeldmachine tot nieuw blikje: de recycling van blikjes
Nadat jij je lege blikje hebt ingeleverd in de statiegeldmachine, begint het aan een bijzondere reis naar een tweede, derde, vierde of misschien wel tachtigste leven, want aluminium kan eindeloos gerecycled worden zonder dat de kwaliteit achteruitgaat. En dat maakt het een bijzonder materiaal dat perfect past in een circulaire economie.
De inzameling en scheiding van statiegeldblikjes en PET-flessen in het telcentrum van Statiegeld Nederland in Utrecht.
Alle ingeleverde statiegeldblikjes en -flesjes worden in grote zakken vervoerd naar een telcentrum. Statiegeld Nederland heeft twee telcentra, eentje in Utrecht en eentje in Tilburg, maar Nederland telt meer telcentra omdat sommige grote supermarkten dit zelf onder hun hoede nemen. In het telcentrum komen blikjes en flesjes dus nog samen binnen, waar ze via een lopende band worden geteld, gesorteerd en gescheiden. Vervolgens worden de blikjes en flesjes apart samengeperst tot grote balen, die elk hun eigen recyclingproces ingaan. De balen met blikjes gaan door naar het recyclecentrum in Neuss, dat is net over de grens in Duitsland, waar het echte recyclen begint. De balen van samengeperste PET-flesjes gaan door naar Zeewolde voor hun eigen recyclingreis. Meer over de recycling van PET-flesjes lees je hier.
Op bezoek bij een recyclingfabriek voor statiegeldblikjes
In de recyclefabriek worden de balen – de samengeperste blikjes – weer uit elkaar gehaald en gaan de losse blikjes door een shredder om het laatste vuil en vocht te verwijderen. Als extra stap in het proces wordt gebruik gemaakt van een röntgenscanner. Als er iets wordt gedetecteerd dat geen aluminium is, wordt dit met luchtdruk uit de batch geblazen. Dit is belangrijk om het aluminium zo zuiver mogelijk te houden, want alleen dan kun je het keer op keer op keer recyclen. Als het laatste vuil verwijderd is, is het tijd voor de volgende stap in het proces. Dit is het verwijderen van de gekleurde coating, zodat elk blikje weer dezelfde zilveren kleur heeft. Dit gebeurt onder een temperatuur van 500°C. Vervolgens worden de blikjes zonder coating verhit tot circa 730°C waardoor het aluminium smelt. Dit vloeibare aluminium wordt vervolgens gegoten in grote blokken. Het aluminium is dan klaar voor een nieuw leven. Maar het is dan nog geen blikje…
Een aantal stappen in het proces van aluminium recycling: het binnenbrengen van de balen met gebruikte statiegeldblikjes. Het verpulveren en schoonmaken van de blikjes in de shredder met als doel dat het aluminium zo zuiver mogelijk de oven in gaat en tot slot het smelten van aluminium.
Die aluminium blokken worden uitgerold tot flinterdunne aluminium strips, deze zijn dunner dan een mensenhaar. Vergelijk dit proces met het uitrollen van een bal koekjesdeeg. Eenmaal uitgerold worden deze lange strips weer opgerold tot gigantische rollen – vergelijkbaar met reusachtige rollen inpakpapier. En die aluminiumrollen worden tot slot verkocht aan blikjesfabrikanten die van die flinterdunne platen blikjes kunnen maken. Om je een beeld te geven: één blok aluminium (zie tweede foto hieronder) kan uitgerold worden tot een strip van 24 kilometer. Bij de blikjesfabrikanten krijgen ze hun nieuwe vorm als statiegeldblikjes in alle soorten en maten, van halveliters bier tot de kleine frisdrankblikjes en alles ertussenin.
Links: ketels met gesmolten aliminium. Midden: blokken gerecycled aluminium, bijna gereed om weer een blikje te worden! Rechts: een statiegeldblikje zoals wij deze kennen.
Laatste stap: blikjes maken
Bij Canpack in Helmond zie je precies hoe dat gaat: daar worden de rollen aluminium op maat geknipt en ponsen machines uit elk stuk talloze kleine kommetjes, een beetje alsof je met vormpjes koekjes uit deeg drukt. Die vormpjes worden vervolgens in meerdere stappen uitgetrokken en steeds dunner gemaakt, tot je uiteindelijk een cilindervormig blikje overhoudt. De blikjes worden bijgesneden (in de supermarkt is elk blikje exact even groot), gewassen, gedroogd en van binnen voorzien van een voedselveilige coating. Daarna krijgen ze ook al de juiste branding van de fabrikant die de blikjes besteld heeft, inclusief barcode én het statiegeldlogo. Dan gaan de blikjes – nog zonder deksel – door naar de frisdrankproducent. Bij bijvoorbeeld in de brouwerij van HEINEKEN in Zoeterwoude worden aangeleverde blikjes opnieuw gereinigd, razendsnel gevuld en voorzien van een aluminium dekseltje en houdbaarheidsdatum. Vervolgens passeren de blikjes de pasteurisatie – een proces waarin ze kort worden verhit en afgekoeld om het drankje langer houdbaar te maken. En klaar is je blikje! Terug in het schap. Of in je picknicktas. Klaar voor een feestje. En hopelijk… snel weer op pad voor nóg een rondje recycling.
Links: het proces bij Canpack, midden: blikjes die bij Canpack gereed zijn gemaakt (inclusief branding!) om afgevuld te worden bij de diverse (fris)drankproducenten, rechts: het vullen van statiegeldblikjes in de brouwerij van HEINEKEN.
De recycling van blikjes: dit kun jij doen!
Wil je bijdragen aan een soepel recyclingproces? Verzamel je lege blikjes dan netjes en lever ze zonder deuken en zonder afval in. Beschadigde blikjes worden soms niet herkend door de statiegeldmachines en afvalresten kunnen de recycling zelfs verstoren. Met een beetje zorg help je dus niet alleen de planeet, maar geef je jouw blikje de kans om binnen zestig dagen weer blinkend nieuw in het schap te staan, klaar voor een volgende ronde! Tips om statiegeld thuis beter in te zamelen hebben we ook voor je.
Photo credits: thegreenlist.nl.
