In Nederland worden elk jaar zo’n 2,5 miljoen kerstbomen verkocht. Na de kerst? Weg ermee! Veel gemeenten geven de bomen gelukkig een nuttige bestemming – bijvoorbeeld als compost, energie of houtsnippers voor wandelpaden – maar het blijft zonde dat een boom die jaren nodig had om te groeien, al na een paar weken wordt afgedankt. En dus waren we benieuwd: kan het ook anders? Spoiler: ja!
Wat te doen met je boom na de feestdagen?
De kerstboom is inmiddels een typisch voorbeeld van een wegwerpproduct geworden. Zodra de feestdagen voorbij zijn, belanden miljoenen bomen op de stoep voor de vuilnisdienst. Gelukkig worden ze niet allemaal zomaar verbrand: in veel gemeenten worden kerstbomen apart ingezameld en verwerkt. Ze worden versnipperd tot compost of bodemverbeteraar, of gebruikt als biomassa in een afvalenergiecentrale om stroom of warmte mee op te wekken. Klinkt best oké, maar het blijft zonde dat zo’n boom – die vaak acht tot tien jaar nodig heeft om te groeien – na een paar weken alweer moet wijken. Gelukkig kan het ook anders. Je kunt je boom doneren aan een goed initiatief of er zelf iets tofs mee doen in je tuin of buurt. Let wel op: hoe lekker hij ook ruikt, zomaar kerstboomnaalden gebruiken in je eten is géén goed idee. Veel bomen uit de reguliere teelt zijn bespoten of behandeld met chemische stoffen.
Recycle je kerstboom na de feestdagen!
Volgens traditie moet de kerstboom vanaf 6 januari (Driekoningen) weer het huis uit. Maar waarheen? Misschien wel naar de olifanten in de dierentuin, een lokale bierbrouwer of een zeepziederij. Er zijn verrassend veel originele initiatieven die jouw boom een tweede leven geven. Dit zijn onze favoriete ideeën!
Doneer je boom aan dieren die er van smullen
Een bijzonder kerstboom-initiatief dat we tegenkwamen: in Artis krijgt de boom een tweede leven in het olifantenverblijf. Zo belandde eerder de top van de enorme kerstboom van de Dam – van wel 18 meter hoog – in Amsterdam bij de Aziatische olifanten. De boom zorgt daar voor verrijking: nieuwe geuren, prikkels en speelmateriaal. Dikkere takken zijn voor de olifanten, dunnere gaan naar de hoefdieren. Of dit elk jaar gebeurt, is niet zeker, maar het laat wel zien dat een kerstboom ook ná de feestdagen nog een mooie functie kan vervullen.
En niet alleen in Amsterdam vinden dieren kerstbomen een feestje: op meerdere alpacaboerderijen in Nederland staan jaarlijks honderden bomen op het menu. De dieren zijn er dol op én profiteren ervan, want na het eten hebben ze minder last van parasieten. Geurend naar kerst en helemaal circulair, wie wil dat nou niet?
Een zacht bed voor koeien
We blijven nog even bij de ideeën met een hoge aaibaarheidsfactor. In Overijssel bedacht een melkveehouder een originele bestemming voor afgedankte kerstbomen: hij gebruikt ze als ligbed voor zijn koeien. De bomen worden versnipperd en vormen in de vrijloopstal een zachte, luchtige bodem die ook nog eens goed composteert. De naalden leveren snel composteerbaar materiaal, het hout houdt de boel rul. En het mooiste? Wie zijn boom inlevert, kan na een jaar een emmertje compost terugkrijgen. Zo is de kringloop weer rond. Of dit initiatief ieder jaar terugkomt, weten we niet, maar het laat goed zien dat zelfs een afgedankte boom nog van waarde kan zijn – voor de boer, de bodem én de beesten.
Van kerstboom tot zeep of parfum
Je kerstboom als geurige verrassing? Het kan! Het Nederlandse zeepjesmerk NatureBar maakt handgemaakte zeep van natuurlijke – en zoveel mogelijk circulaire – ingrediënten en gebruikt daarbij ook reststromen uit Amsterdam, waaronder dus oude kerstbomen. Hun Pine Forest-zeep is gemaakt met dennennaalden en etherische olie van den. De geur? Fris en houtachtig, precies zoals je van een spar verwacht. Een tweede idee dat wij een vermelding waard vinden, is RUIK. Dit is een duurzaam parfummerk dat de geur DEN ontwikkelde met dennennaalden en twijgen, onder andere van de kerstboom die eerder op de Dam in Amsterdam stond. In plaats van verbrand te worden, kreeg deze boom een nieuw leven in een flesje parfum. Tof!
Een kerstboom als rivierbeschermer
Een kerstboom die vissen redt? Ja hoor, ook dat kan. In de Engelse streek Cumbria zagen we een mooi initiatief langskomen via The Happy Activist. Daar worden oude kerstbomen gebruikt om rivieroevers te versterken. De bomen worden stevig vastgeschroefd aan houten balken langs de oever. Zo vormen ze een veilige schuilplek voor jonge vissen, vangen ze slib op (waardoor het water helderder blijft) en helpen ze om erosie tegen te gaan. Minder risico op overstromingen én meer leven in de rivier — win-win!
Proost op je kerstboom
Ook na kerst kan je boom nog voor sfeer zorgen… in een flesje. Zo brouwt Lowlander elk jaar hun Winter I.P.A. met hand geplukte sparrennaalden van ingezamelde bomen. Het resultaat: een fris, kruidig bier dat ruikt naar een winterse boswandeling. Ook botanisch sommelier Maidie van den Bos liet eerder zien wat er mogelijk is: samen met studenten maakte ze siroop en bubbelwijn van de Coolsingelspar.
Van kerstboom naar heilige potgrond
Sommige kerstbomen krijgen ná de feestdagen een verrassend tweede leven, in een zak potgrond. Zo startten de oprichters van BeterBoompje en Adopteer een kerstboom het initiatief Het Grondstoffenbos. Samen met Pokon verzamelden ze maar liefst dertigduizend afgedankte kerstbomen zonder kluit. Die bomen werden verwerkt tot compost en eindigden uiteindelijk in tienduizend zakken met de veelzeggende naam: Heilige potgrond. Zo verandert je oude kerstboom alsnog in voeding voor nieuw leven.
Zelf aan de slag met je oude kerstboom
Tot slot een creatief idee dat we spotten bij tuininfluencer Michael Griffiths op Instagram. Hij laat zien hoe je je kerstboom stap voor stap een tweede leven geeft in én rondom huis. Knip de takken af en gebruik ze als natuurlijke vorstbescherming in je tuin of in bakken. Wil je een dikkere laag? Dan kun je ze versnipperen tot gratis mulch. De stam kun je in de grond zetten als klimhulp voor bonen of bloemen. Of: boor er gaten in, zaag ’m in stukken en stapel ze op tot een insectenhotel. Zo geef je ook het kleine tuinleven een fijne plek. En we kregen nóg een leuke tip van een van onze volgers: haal de takken eraf, gooi die bij het gft en bewaar de stam. Als je die goed laat drogen in de zomer, kun je er later onderzetters van zagen. Lekker circulair en nog gezellig ook.
Je kerstboom herplanten
Steeds meer initiatieven maken het mogelijk om je kerstboom na de feestdagen een tweede leven te geven… als kerstboom! Bij organisaties zoals BeterBoompje en Adopteer een kerstboom huur je een boom met kluit die na de feestdagen weer wordt herplant. Zo kun je elk jaar dezelfde boom in je huis verwelkomen. Ook in IJsselstein is een mooi project gestart: daar organiseert stichting Klimaatneutraal IJsselstein jaarlijks een kerstbomenlogeerpartij. Inwoners kunnen hun boom tijdelijk inleveren, waarna die de rest van het jaar verzorgd wordt in een ‘logeertuin’. In december halen ze hun boom weer op, zodat hij met kerst opnieuw mag schitteren in de woonkamer. Hoe leuk is dat?
Zelf aan de slag? In het boek Eet & drink je kerstboom staan twintig recepten om te koken en brouwen met sparrennaalden. Maar let op: dit is, zoals je inmiddels weet, alleen geschikt voor biologisch gekweekte, onbespoten bomen.
Langer plezier van je kerstboom
Of je boom nu eindigt als biertje, ligbed voor koeien of speeltje voor een olifant: het kan zóveel creatiever dan aan de straat zetten. De initiatieven in dit artikel laten zien dat een kerstboom ook na de feestdagen nog van waarde kan zijn. Voor dieren, voor de tuin, of gewoon voor jezelf. Dus volgend jaar: denk even na voordat je ’m de deur uit doet. Wie weet waar je boom nog opduikt… in een biertje, een zeepje of als trouwe logee tot de volgende kerst. Heb jij nog een leuke tip voor wat je met je kerstboom kunt doen? Laat het ons weten! We delen ’m graag volgend jaar!
Dit vind je misschien ook interessant!
- Ben je te nieuwsgierig naar de spar? Probeer dan in het voorjaar dit wildplukrecept met sparrentoppen!
- Bekijk ook dit zero waste recept: oliebollenbrood van oude oliebollen.
- Bekijk ook: alternatieven voor een kerstboom!
Bronnen: Euronews.com, Dutchnews.nl, AD.nl, Omroep Zeeland, Omroep Brabant, Noordhollands Dagblad, nieuweoogst.nl, Volkskrant. Hoofdbeeld: ARTIS.
