Smeren, smeren, smeren. Bij duurzame verzorging krijg je normaal juist het advies om spaarzaam te zijn met crèmes en make-up. Maar bij zonnebrand geldt het tegenovergestelde. Smeer royaal én regelmatig – elke twee uur is het advies – om je huid goed te beschermen tegen de zon. Alleen… al dat smeren mag dan wel goed zijn voor jou, het is niet altijd even vriendelijk voor de natuur. Gelukkig kan het ook anders. Wij delen vier dingen waar je op kunt letten bij het kiezen (en smeren!) van milieuvriendelijke zonnebrand.
De beste zonnebrand kiezen
Milieuvriendelijke zonnebrand: wat maakt een zonnebrandcrème nou beter of juist slechter voor het milieu? Het zit ’m onder andere in het filter dat je huid beschermt tegen de zon. Sommige chemische UV-filters zijn zelfs zó schadelijk voor het zeeleven dat ze op plekken als Hawaï inmiddels verboden zijn. Ook microplastics komen helaas nog voor in zonbescherming. Maar let op: alle experts zijn het erover eens: minder smeren is géén goed idee. Goede zonbescherming is superbelangrijk om je huid gezond te houden en de kans op huidkanker te verkleinen. Dus smeer lekker royaal, met ten minste SPF30 én een zonnebrandcrème die zowel UVA- als UVB-filters bevat. (UVA = bescherming tegen huidveroudering, UVB = bescherming tegen huidverbranding. Je hebt ze allebei nodig voor een goede bescherming.) En ja: ook daarin kun je een milieuvriendelijke keuze maken. We leggen het je stap voor stap uit.
1. Welk UV-filter kies je?
Het filter in je zonnebrand is misschien wel het meest bepalend als je kiest voor een milieuvriendelijke zonnebrand. Sommige chemische UV-filters, zoals oxybenzone en octinoxate, zijn zó schadelijk voor het zeeleven dat ze op plekken als Hawaï inmiddels verboden zijn. Ze kunnen koraal verbleken en het DNA van vissen en oesters aantasten. Ook octocrylene en ethylhexyl methoxycinnamate (EHMC) worden steeds vaker in verband gebracht met schade aan onderwaterleven.
Daarom is het goed om te weten wat voor soort filter er in je zonnebrand zit. Zonnebrandcrèmes beschermen je huid namelijk met UV-filters, en die zijn er in twee soorten: minerale en chemische. Minerale filters – zoals zinkoxide en titaniumdioxide – blijven op je huid liggen en weerkaatsen de zon. Ze worden daarom ook wel ‘fysische’ of ‘mechanische’ filters genoemd. Chemische filters – zoals avobenzone of octocrylene – trekken juist ín je huid en zetten daar UV-straling om in warmte. Veel duurzame zonnebrandmerken kiezen voor minerale filters omdat die over het algemeen minder belastend zijn voor het milieu. Ze spoelen minder snel weg en zijn meestal niet schadelijk voor koraal en zeeleven. Maar: ze kunnen een witte waas achterlaten, en daarom worden ze soms bewerkt met nano-deeltjes om beter uit te smeren. Maar daar kleven dan weer andere zorgen aan. Komen we zo op.
En dit is nóg een reden waarom het verhaal niet zo zwart-wit is. Want ook buiten de minerale filters zijn er inmiddels chemische varianten en gecombineerde UV-filters op de markt die vriendelijker zijn voor het milieu. Chemische filters zoals avobenzone, homosalate en octisalate scoren in recent onderzoek beter dan de bekende schadelijke stoffen als oxybenzone en octinoxate. Sommige zonnebrandcrèmes combineren deze veiligere chemische filters met non-nano minerale ingrediënten waardoor er tegenwoordig gelukkig veel meer betere zonnebrandmerken in het schap liggen.
Nano-deeltjes in milieuvriendelijke zonnebrand
Veel minerale zonnebrand laat een witte waas achter op je huid. Niet zo charmant, en vooral helemaal niet fijn. Daarom worden sommige zonnebrandcrèmes gemaakt met nano-deeltjes: superkleine deeltjes zinkoxide of titaniumdioxide die beter uitsmeren en minder zichtbaar zijn op de huid. Klinkt handig, maar er zijn zorgen. Deze deeltjes zijn zo klein dat ze mogelijk in je huid en in het milieu terechtkomen. Of dat echt schadelijk is, wordt nog volop onderzocht. Op etiketten herken je ze aan termen als zinkoxide (nano) of titaniumdioxide (nano). Wil je het zekere voor het onzekere nemen? Kies dan voor een zonnebrand met minerale filters zonder nano-deeltjes, ook wel ‘non-nano’ genoemd. Er zijn inmiddels merken die smeerbare formules hebben ontwikkeld zonder nano, en dat is een milieubewuste en fijn smeerbare keuze zonder witte waas.
2. Voorkom microplastics in zonnebrand
Juist in zonnebrand zitten vaak héél, maar dan ook echt héél veel microplastics. Shocking, maar waar: uit onderzoek van de Plastic Soup Foundation blijkt dat er tussen de 10 en 100 biljoen microplasticdeeltjes kunnen zitten in één enkele tube zonnebrand. Dat is 10.000.000.000.000 tot 100.000.000.000.000 deeltjes per tube! En het zijn juist de allerkleinste deeltjes die het grootste risico vormen, omdat ze makkelijk in de voedselketen belanden en zelfs in het weefsel van dieren kunnen worden opgenomen. Een handige manier om microplastics in zonnebrand op te sporen, is de gratis app Beat the Microbead van Plastic Soup Foundation. Scan met de app de ingrediëntenlijst van je zonnebrandcrème, en je ziet direct of het product (mogelijk) microplastics bevat.
Let op: termen als ‘microplasticvrij’ of ‘koraalvriendelijk’ op de verpakking zeggen niet altijd alles. De officiële wetgeving staat het gebruik van vloeibare microplastics nog toe, terwijl Plastic Soup Foundation die juist als extra schadelijk beschouwt. Vertrouw dus liever op de uitkomst van de Beat the Microbead-app dan op mooie marketingclaims.
3. Vegan zonnebrand kiezen
Op zonnebrandverpakkingen zie je regelmatig claims als vegan en cruelty-free. Klinkt goed, maar deze termen zijn niet wettelijk beschermd. Iedereen mag ze gebruiken en er bestaat geregeld verwarring over de betekenis ervan. Een zonnebrand is vegan als er geen dierlijke ingrediënten in zitten én als er geen dieren zijn ingezet bij de productie. Cruelty-free betekent alleen dat het product niet op dieren is getest. Een zonnebrand kan dus wél vegan zijn, maar toch op dieren getest zijn (bijvoorbeeld voor verkoop buiten Europa). Andersom komt ook voor: een product kan dierproefvrij zijn, maar wél dierlijke ingrediënten bevatten, zoals bijenwas of wolvet.
Wil je echt een bewuste keuze maken? Let dan op officiële keurmerken als Leaping Bunny, PETA-Approved of The Vegan Society. Die bieden wél de garantie dat je goed zit. Meer weten over deze begrippen en de valkuilen eromheen? Lees dan ons uitgebreide artikel over vegan en cruelty-free beauty.
Zonnebrand kun je milieuvriendelijker kiezen, maar het belangrijkste is dat je om de twee uur blijft smeren in de zomer om je huid goed te beschermen. Kies daarom altijd een zonbescherming met UVA- en UVB-filter, en daarnaast kun je naar het type filter kijken. Sommige filters kunnen het onderwaterleven schaden.
4. Goeie smeergewoontes
Hoe vaak moet je smeren? Daarvoor is een handig ezelsbruggetje. De meeste mensen verbranden al na zo’n tien minuten onbeschermd in de zon. Vermenigvuldig dat aantal met de SPF-factor van je zonnebrand: bij SPF30 betekent dat dus 10 × 30 = 300 minuten bescherming. Klinkt als een halve dag, maar in de praktijk verlies je snel effect door zwemmen, zweten en afdrogen. Daarom is het advies: smeer minimaal elke twee uur opnieuw – en liever te vaak dan te weinig.
En als je dan toch aan het smeren bent, doe het dan ook op een slimme manier. Want ook bij milieuvriendelijke zonnebrand geldt: hóé je smeert, maakt verschil. Zo voorkom je verspilling én bescherm je jezelf beter:
- Smeer royaal. Denk aan de hoeveelheid die je op een boterham met pindakaas zou smeren, dat mag best een flinke hoeveelheid zijn.
- Smeer op tijd. Thuis insmeren werkt beter dan snel op het strand nog een laagje aanbrengen.
- Mijd de piekzon. Tussen 12.00 en 15.00 uur is de zon het sterkst. Zoek de schaduw op en smeer extra goed.
- Draag beschermende kleding. Een UV-shirt bespaart zonnebrand en beschermt beter, vooral tijdens het zwemmen.
- Laat sprays staan. Ze zijn makkelijk, maar verspillen veel en waaien of spoelen snel weg.
- Check de houdbaarheid. Een geopende tube is meestal zo’n zes maanden goed – daarna neemt de werking af.
- Houd baby’s altijd uit de directe zon. Hun huidje is nog volop in ontwikkeling en veel kwetsbaarder dan die van volwassenen.
Smeer kinderen altijd in met een hoge UV-factor (bij voorkeur factor 50). Daarnaast is het een tip om kinderen een UV-shirtje aan te doen om ze te beschermen tegen de zon, met name tussen 12:00 en 15:00 uur in de middag.
Milieuvriendelijke zonnebrand: waar let je op?
Een Milieuvriendelijke zonnebrand kiezen is best een zoektocht. Maar als je het stap voor stap bekijkt – van het type UV-filter tot microplastics, en van dierlijke ingrediënten tot hoe je smeert – krijg je al snel wat meer houvast. De verpakking hebben we in deze tips bewust buiten beschouwing gelaten, omdat die vergeleken met de inhoud een relatief kleine rol speelt. Over verpakkingen kun je meer lezen in dit artikel. Laat je dus niet misleiden door een verpakking die er duurzaam uitziet: het gaat erom wat erin zit. Vind je het toch lastig om te kiezen? Geen zorgen: we hebben een handig lijstje gemaakt met onze favoriete duurzamere zonnebrandmerken.
Bronnen: kwf.nl, enveurope.com, huidarts.com, Plastic Soup Foundation, Angela Ursem (founder Food for Skin), Babette Porcelijn (auteur De verborgen impact). Photo credits: hoofdbeeld: RF._.studio (Pexels), overig: benen met SPF: Anntarazevich (Pexels) & strandtas: Lea Schmer (Pexels), meisjes in zee: Julia Kuzenkov (Pexels), kindje op strand: Kindel Media (Pexels).
