Of het nu herfst, lente of een typisch Hollandse grijze dag is, wol is altijd handig. Fijne vesten, dikke truien en sjaals – bring them on! Maar hoe duurzaam is wol eigenlijk? Hoewel het een natuurlijk materiaal is, gaat er vaak dierenleed achter schuil en veroorzaakt de productie veel methaanuitstoot, wat een sterk broeikasgas is waar de aarde van opwarmt. Is er een milieuvriendelijkere en diervriendelijke optie? We zochten het voor je uit en gingen op zoek naar duurzame wol.
Is wol milieuvriendelijk?
Bij wol denk je vast aan schapenwol. Begrijpelijk, wij ook, maar er zijn meerdere soorten wol – van verschillende dieren afkomstig – waardoor er verschillen zijn op het gebied van milieuvriendelijkheid en ook de leefomstandigheden van de dieren. Het bekendst en meest gebruikt is dus schapenwol, omdat het relatief goedkoop is. Maar er zijn ook chiquere varianten van andere dieren, zoals kasjmier van geiten uit Mongolië, angora van konijnen en alpaca’s die zachte alpacawol leveren. We beginnen met schapenwol: hoe duurzaam is die eigenlijk?
Schapenwol, duurzaam toch, of niet?
Oké, wol van een schaap is een natuurlijk, zacht materiaal dat je warm houdt in de winter en koel in de zomer. Het slijt niet snel, gaat daardoor lang mee en is vuilafstotend, dus het hoeft niet zo vaak in de was. Even luchten is genoeg. (Al verdwijnen echte flinke vlekken natuurlijk niet vanzelf hè. Dan moet je de vlek er toch echt plaatselijk voorzichtig uitpoetsen of toch even ‘n wolwas doen).
Maar schapenwol heeft ook nadelen die het minder milieuvriendelijk maken. Elk schaap kan namelijk tot dertig liter methaan per dag produceren – ja, dat zijn de beruchte schapenscheten die bijdragen aan CO2-uitstoot. Verder hebben schapen veel water en voedsel nodig. Een voordeel is dat ze meestal op ‘arme’ grond grazen die niet geschikt is voor landbouw, maar hun mest, zeker in grote hoeveelheden, kan wel de grond en het water vervuilen. En landen waar veel schapen worden gehouden, zoals Australië en Argentinië, leidt wolproductie vaak tot ontbossing. Bossen worden gekapt om meer weiland voor de schapen te creëren, wat de biodiversiteit en de bodemkwaliteit aantast. En tot slot wordt schapenwol vaak behandeld met chemicaliën om de wol te reinigen of te verven – wat ook niet bepaald milieuvriendelijk is. Dus ja, die lekkere zachte wol heeft ook absoluut een harde kant.
Wol is een fijn, natuurlijk materiaal, maar het is wel belangrijk om te checken of er geen dierenleed achter schuilgaat.
Wol zonder dierenleed, graag
Dierenleed is een derde belangrijke ‘no’ als het gaat om kiezen voor wol. Zo worden veel schapen behandeld met pesticiden en insecticiden tegen parasieten. Daarna komt het scheren van de schapen, een arbeidsintensieve klus. In landen met enorme kuddes wordt deze klus vaak zo efficiënt mogelijk uitgevoerd. Oftewel: lopende bandwerk, dat er ruig aan toe kan gaan, met weinig aandacht voor het welzijn van de schapen. Oh, en dan is er nog myiasis, een ziekte die wordt veroorzaakt door een vlieg. Scroll maar even een alinea verder als je een zwakke maag hebt…
Deze vlieg, die vooral in Australië voorkomt, legt eitjes in warme, vochtige huidplooien, vooral rondom de anus van schapen. Deze eitjes worden maden, die zich nestelen in het schaap, dat daar heel ziek van wordt of er zelfs aan dood gaat. Om de myiasisvlieg (die vooral in Australië voorkomt, in Argentinië is het klimaat anders en komt myiasis niet voor) te slim af te zijn, is ooit mulesing bedacht: de huid rondom de staart en anus van het schaap worden weggesneden, zodat er littekenweefsel ontstaat, wat de huid (en zo dus het hele schaap) minder aantrekkelijk maakt voor de myasisvlieg. Een heftige ingreep die vaak onverdoofd gebeurt en ja, dat is voor schapen bijzonder pijnlijk.
Oké, er zijn dus best wat punten waardoor je nu misschien denkt ‘laat die wollen trui dan maar zitten’. Maar dat hoeft niet. Er is namelijk ook wol die wél beter is. En wol zonder dierenleed bestaat ook. Lees even mee:
Biologische wol betere keuze
Kies je voor biologische wol, dan komt deze wol van schapen die grazen op weides waar geen kunstmest of andere chemische middelen worden gebruikt. Er wordt geen mulesing toegepast, de schapen eten biologisch, krijgen geen preventieve antibiotica en hun vacht wordt niet behandeld met chemicaliën of bleekmiddelen. Bovendien wordt alleen plantaardige olie gebruikt om de wol te spinnen tot garen. Wil je dus betere biologische wol? Let dan op het GOTS-keurmerk, dan weet je dat de wol biologisch is en het garandeert ook dat de wol mulesing-vrij is. Shoptip: zie je het GOTS-keurmerk? Check dan het percentage biologische wol. Vaak is dit 95% of 70%. Dat betekent dat de overige gebruikte wol mogelijk niet-biologisch is, maar wel onder strenge milieu-eisen is geproduceerd.
Nog een stapje verder en je bent bij de biologisch-dynamische wol (Demeter-wol). Hier is ook nog extra aandacht voor de bodem waarop de schapen gehouden worden, en worden het land en het water gecontroleerd op resten van pesticiden. Deze schapen worden eenmaal per jaar met de hand geschoren.
Op zoek naar duurzame wol? Check Alpacawol!
Alpacawol kan ook een verrassend milieuvriendelijke keuze zijn. Alpaca’s leven en eten van nature een stuk duurzamer dan schapen. Ze grazen op de hoogvlakten van het Andesgebergte en hebben weinig water en voedsel nodig. Omdat hun lichaam anders werkt dan dat van schapen, produceren ze nauwelijks methaan. Ook hun zachte pootjes beschadigen de grond niet, en doordat ze het gras afbijten in plaats van het met wortel en al uit de grond te trekken, blijft het land onbeschadigd en kan het gras weer aangroeien. Dit alles maakt wol van alpaca’s een milieuvriendelijkere keuze.
De vacht van alpaca’s levert hoogwaardige wol die sterker, warmer en lichter is dan schapenwol. Bovendien is het hypoallergeen, dus ideaal voor baby’s en kinderen. Alpaca’s komen in 22 kleuren en hun wol kent wel tweehonderd kleurschakeringen, waardoor verven vaak niet nodig is – wat het gebruik van chemicaliën vermindert. Ook bevat alpacawol geen lanoline, zoals schapenwol, waardoor de verwerking eenvoudiger en milieuvriendelijker is.
Maar let op: alpacawol is niet altijd diervriendelijk. Hoewel veel alpaca’s in hun natuurlijke omgeving grazen, zijn er helaas ook berichten over ernstig dierenleed, vooral bij fast fashion merken die alpacawollen kleding verkopen. Besluit je voor een wolletje te gaan van een alpaca, koop het dan van een mooi duurzamer modelabel. Eerder schreven we een artikel over de duurzame alpacawollensjaals van Bufandy.
Alpacawol is een duurzaam alternatief voor schapenwol en omdat het wel tweehonderd kleurschakeringen heeft, is verven vaak niet nodig.
Natuurlijk: gerecyclede wol is duurzame wol
Gerecyclede wol is ook een uitstekende duurzame keuze. Dit materiaal wordt gemaakt van post-consumer (gebruikte) wollen items, die worden gesorteerd, geknipt en opnieuw gesponnen tot nieuw garen. Vaak wordt 10-15% nieuwe wol of een ander materiaal toegevoegd om de gerecyclede wol sterker te maken. Het recyclen van wol bespaart enorm veel water, energie en CO2-uitstoot. Wil je meer weten over gerecyclede kledingmaterialen? Lees hier verder: alle gerecyclede kledingmaterialen op een rij.
Tweedehands wol, ook een duurzame keuze
En last but not least: tweedehands wol. Door de lange levensduur van wol is het een geweldige keuze om tweedehands een wollen item te scoren. Of het nu bij een kringloop of een vintagewinkel is, de kans is groot dat je een prachtig tweedehands wollen item kunt vinden. Heb je tips nodig voor het vinden van de mooiste tweedehands outfits? Kijk dan hier: tweedehands kleding: zo vind je de mooiste outfits in de kringloopwinkel.
Welke duurzame mode merken verkopen duurzame of gerecyclede wol?
Ben je op zoek naar duurzame merken die werken met gerecyclede of biologische wol? Hier zijn een paar merken die bewuste keuzes bieden voor je garderobe:
- Het Amsterdamse bedrijf Loop-a-life maakt kleding van 100% gerecyclede wol (en ook katoen).
- The Knitwit Stable verkoopt kleding en garens van Nederlandse wol, afkomstig van schapen die lokaal en diervriendelijk worden gehouden.
- Andere mooie merken die kleding maken met gerecyclede wol zijn Armed Angels, Rifo en Dedicated.
- Dilling is een Deens bedrijf dat al tientallen jaren (onder)kleding van biologische, GOTS gecertificeerde wol.
- Ook leuk: brei of haak zelf een sjaal of muts van gerecyclede wol van Relove Wool. Dat is gerecyclede wol, met 10-15% gerecycled polyester, in heel veel kleuren. Via Studio Koekoek.
- Op de site van Project Cece vind je veel duurzame merken bij elkaar en kun je, behalve op merk of materiaal, ook zoeken op GOTS-keurmerk. Handig!
Nog meer inspiratie nodig? In dit artikel vind je nog meer duurzame wolmerken en in dit artikel zochten we voor je uit waar je echte Nederlandse wol vindt.
Bronnen: PETA, Ecotex, Androgora, GOTS, Behind the Seams. Photo credits: hoofdbeeld: Vlada Karpovich (Pexels), wollen trui met boek: Nietjuh (Pexels), schapen: Jonathan Borba (Pexels), alpaca: Josiah Farrow (Pexels), wollen stoffen: Pavel Danilyuk (Pexels).
