Een aantal jaar geleden leek niemand het erover te hebben en nu val je over dit woord: inheemse planten. Maar wat zijn dat? En waarom hoor je hier steed vaker over? Onze duurzame tuinexpert Amanda geeft ons een spoedcursus inheemse planten. Thanks Amanda!
Spoedcursus inheemse planten
Bij een groene tuin denk je al snel aan een tuin die volstaat met gezellige planten en bloemen. Maar daarmee ben je er nog niet. Een tuin waar planten, dieren en het bodemleven echt goed gedijen, vraagt meer. Het aanleggen van zo’n tuin hoeft niet per se moeilijker te zijn, maar het vraagt wel een en aantal bewuste keuzes. Kiezen voor de juiste planten, waaronder dus voornamelijk inheemse planten, is zo’n duurzame keuze. In dit artikel leg ik je uit waarom.
Inheemse planten: margriet & korenbloem.
We noemen planten inheems als ze zich hier handhaven sinds de laatste ijstijd, tienduizend jaar geleden. Met ‘hier’ wordt niet alleen Nederland bedoeld, want planten kennen natuurlijk geen landgrenzen. Hun verspreiding wordt wel tegengehouden door zeeën en gebergten. De grens loopt ongeveer in Duitsland en Frankrijk. Deze soorten noemen we inheems en zijn goed aangepast aan de lokale bodem- en klimaatomstandigheden.
Inheemse planten zorgen voor balans
De levenscyclus van inheemse planten is nauw verbonden met die van heel wat dieren. De planten en dieren leven al vele generaties samen en zijn goed op elkaar afgestemd en soms zelfs afhankelijk van elkaar. Neem bijvoorbeeld de rups van het oranjetipje (vlinder), deze is afhankelijk van de pinksterbloem en look-zonder-look als voedselplant. De vlinder legt haar eitjes op deze plant. Zodra de eitjes uitkomen, eten de rupsen van deze planten. Zonder deze planten, geen oranjetipje. Deze planten worden waardplanten genoemd. Dus door voor inheemse planten te kiezen, geef je deze dieren een extra kans op overleving. Je levert met deze planten een waardevolle bijdrage aan de leefomgeving van dieren en met name insecten. Zijn er minder insecten, dan neemt ook het aantal insecteneters af, denk aan vogels, egels en kikkers.
Uitheemse planten
Planten die nieuw zijn ingevoerd, noem je uitheemse planten. Deze soorten hebben geen specifieke relatie met de dieren die in ons land leven. Zo heeft een inheemse soort zoals de zomereik met wel vierhonderd diersoorten een relatie, terwijl bamboe dit met geen enkel dier in Nederland heeft. Nou ja vooruit, bamboe dient als schuilplaats en beschermt tegen de kou. Inheemse planten hebben daarnaast nog een voordeel, ze gaan vaak langer mee omdat ze het goed doen in ons klimaat. Ze zijn hierdoor ook sterker dan planten die niet van nature in ons land voorkomen.
Uitheemse oftewel niet-ingeburgerde planten kunnen niet overleven zonder hulp van mensen. Wist je dat veel landbouwgewassen hier onder vallen? Prei en tuinbonen bijvoorbeeld doen het hier heel goed, maar kunnen zichzelf niet voortplanten zonder hulp van de mens. Hetzelfde geldt voor rozemarijn. Juist omdat ze zichzelf niet kunnen uitzaaien, vormen ze geen bedreiging. Goed om te weten is dat sommige bladeren van uitheemse bomen en struiken moeilijk verteren, zowel op de grond als in de composthoop. Amerikaanse eik en laurierkers zijn hier voorbeelden van.
Ingeburgerde planten
Naast inheemse en uitheemse planten heb je ook ingeburgerde planten. Dit zijn soort die lang geleden in ons land terecht zijn gekomen, bijvoorbeeld omdat mensen ze hebben meegenomen of omdat dieren de zaden hebben vervoerd. Wanneer deze planten zich op eigen kracht, dus zonder hulp van de mens, kunnen handhaven in ons klimaat, spreken we van ingeburgerde planten. Ze hebben een vaste plaats in de huidige vegetatie gekregen. Een voorbeeld is het Amerikaans krentenboompje.
Een bijzondere groep waar we minder blij mee zijn, zijn de zogenaamde invasieve exoten. Dit zijn planten die zich zodanig goed kunnen handhaven, dat ze een bedreiging vormen voor de inheemse soorten. Met hun groei verdringen ze de inheemse planten. Voorbeelden hiervan zijn de reuzenberenklauw en de Japanse duizendknoop. Japanse duizendknoop veroorzaakt met zijn enorme wortelstelsel zelfs schade aan huizen en wegen. Bestrijding van deze invasieve exoten is vaak erg lastig. Sinds 2016 geldt er een Europees verbod op het bezit, handel, kweek en transport van een aantal invasieve soorten.
Gebruik ik uitsluitend inheemse planten?
Het antwoord is nee. Ik streef er naar om het overgrote deel inheemse planten te gebruiken. Daarnaast ben ik van mening dat planten die uit Europa komen, het vaak ook prima doen in Nederland. Ze moeten voor mij wel altijd een toegevoegde waarde hebben voor de dieren, zoals stuifmeel of voedsel bieden, bijvoorbeeld in de vorm van besjes. Ik gebruik ook niet-inheemse planten om de bloeiboog zo lang mogelijk te maken. Ik streef er naar om jaarrond altijd iets in bloei te hebben, zodat de insecten worden voorzien van stuifmeel en nectar. En dat lukt niet altijd met alleen inheemse planten.
Daarnaast wil het oog ook wat. Het zijn dus altijd diverse afwegingen die ik als ecologisch tuinontwerper maak. Voor het maken van de juiste keuze is de locatie en vooral de functie die een beplanting daarbij moet vervullen van essentieel belang. Het maken van een beplantingsplan is dus altijd een leuke puzzel. Hieronder deel ik een lijstje met mijn favoriete planten:
Favoriete inheemse planten
- Althea officinalis – Echte heemst
- Pulmonaria officinalis – Gevlekte longkruid
- Achillea millefolium – Duizendblad
- Allium ursinum – Daslook
- Symphytum officinale – Gewone smeerwortel
- Sanguisorba officinalis – Grote pimpernel
- Origanum vulgare – Wilde marjolein
- Saponaria officinalis – Zeepkruid
- Dryopteris filix-mas – Mannetjesvaren
- Ajuga reptans – Kruipend zenegroen
- Persicaria bistorta – Adderwortel
Favoriete ingeburgerde planten
- Alchemilla mollis – vrouwenmantel
- Amelanchier lamarckii – Krentenboompje
- Vinca minor – kleine maagdenpalm
Handig lijstje om aan de slag te gaan met je duurzame tuin
- Ben je op zoek naar planten en bloemen? Dan kan deze handige plantenzoeker je op weg helpen.
- Ben je op zoek naar biologische kwekers? Bekijk dan raadpleeg dan biotuinwijzer.nl.
- Wil je ook een bloeiboog en het hele jaar iets in bloei hebben staan? Bekijk dan deze bloeiboog.
- Het is ook erg leuk om zaden en plantjes te ruilen via Facebookgroepen, Marktplaats en plantenbibliotheken.
Inheemse planten: witte dovennetel & paardenbloem.
Wil je zelf iets betekenen voor insecten en andere dieren?
Door meer inheemse planten in je tuin te zetten, lever je een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit in je omgeving én aan de voortplanting van deze soorten. Dit kan prima in combinatie met gekweekte soorten. Wil je aan de slag met een duurzame tuin?
- Bekijk ook: help de natuur, koop gifvrije planten.
- Bekijk ook: wat is er mis met potgrond?
- Bekijk ook: eenvoudige tips voor meer water in de tuin om de dieren te helpen.
- Bekijk ook: vlinderman Nicky: dit kun jij doen om vlinders te helpen!
Photo credits: thegreenlist.nl (hoofdbeeld), natuur-dichtbij, Amanda Sniekers.
