Met mooie tuinplanten haal je een stukje natuur in je tuin. Dat denk je tenminste toch? Niet voor niets wordt massaal opgeroepen om tegels te wippen en plaats te maken voor bloemen en planten waar bijen, vlinders en andere insecten van kunnen leven. En toch is er ook veel mis met tuinplanten en bloembollen die we massaal met goede bedoelingen kopen. Wat is er aan de hand en wat moet je dan wel kopen om milieu- en diervriendelijk te tuinieren? En hoe zit het met gif en gifvrije tuinplanten?
Duurzaam tuinieren met gifvrije tuinplanten
Lekker met je handen in de aarde en omringd door al het mooie groen dat je hebt aangepland. Tuinieren lijkt toch vooral een hele duurzame en gezonde hobby. Nou, dat blijkt dus vies tegen te vallen. Want met tuinplantenteelt blijkt heel veel mis. Gif op planten en bloembollen om insectenplagen te voorkomen en het gebruik van kunstmest doen de insecten en de bodem weinig goed. En het is geen kleinschalig probleem; die schadelijke planten worden massaal verkocht in tuincentra. En jij maar denken dat je lekker groen bezig bent met al die tuinplanten. Hoe zit dit en waarop moet je dan letten? Want die groene tuin moet wel écht groen zijn.
Gifvrije tuinplanten, zitten er dan gif op planten?
Op veel tuinplanten zit gif. Bij de teelt van reguliere tuinplanten worden chemicaliën en pesticiden gebruikt, waarvan het de bedoeling is dat ze giftig zijn. Ze worden gebruikt om onkruid, schimmels, insecten of dieren zoals muizen te bestrijden tijdens de teelt. En hoewel er tal van studies wijzen op de schadelijke effecten van pesticiden op de gezondheid en de biodiversiteit, zijn deze planten nog in grote aantallen te koop. De tuincentra liggen er vol mee! Als die middelen dieren tijdens de teelt doden, dan gebeurt natuurlijk precies hetzelfde zodra die plant bij jou in de tuin staat. Dat gif is er dan nog echt niet vanaf. Uit tests blijkt ook dat er zelfs nog na jaren nog gifsporen worden gevonden. En wie heeft daar de meeste last van? Onze bestuivers. Ai, en daar gaat het al zo slecht mee. Bij-vriendelijke planten dan?
Bij-vriendelijke planten vaak misleidend
Zie je een tekst ‘bij-vriendelijk’ of een plaatje van een vrolijke bij op een plant staan die je in de tuinwinkel tegenkomt, dan moet je oppassen. Waarschijnlijk sta je op het punt om in greenwashing te trapppen. Die planten zijn helemaal niet vriendelijk voor de bijen. Ze zijn bespoten met gif. En her erge is: die bijen hebben dat niet door. Dus als jij die plant koopt en met je goede groene bedoelingen in de tuin zet, dan zoemen die bijen rustig naar die plant toe voor hun nectar. En voor ze het weten, zijn ze vergiftigd door de resten van de bestrijdingsmiddelen die nog aan die plant zitten. Teksten als ‘gifvrij’, ‘bij-vriendelijk’ of ‘goed voor de bijen’ zijn vaak misleiding. Met die planten proberen ze dus niet alleen bijen, maar ook jou in een val te lokken.
Greenpeace liet 69 monsters van bloeiende sierplanten testen op zo’n 400 bestrijdingsmiddelen. De resultaten zijn gerust schokkend te noemen: slechts één monster bevatte géén giftige stoffen. Op alle andere monsters troffen ze schadelijke pesticiden aan, zelfs ook middelen die verboden zijn. Dat is natuurlijk sowieso een kwalijke zaak, maar het is helemaal erg omdat het zo slecht gaat met de biodiversiteit in de wereld. En juist die bijen en hommels hebben we heel hard nodig om de biodiversiteit te behouden, want ze bestuiven 71% van de belangrijkste landbouwgewassen. Zonder bijen hebben wij ook geen voedsel.
Wil je meer weten over onze bijen en het schadelijke gif op tuinplanten. Het tv-programma Keuringsdienst van Waarde heeft er een boeiende aflevering over gemaakt.
Ook gif op bloembollen
Geen planten kopen, maar bloembollen? Dat is een hele logische gedachte, maar met bloembollen is hetzelfde aan de hand. De gangbare bollenteelt is één van de meest vervuilende vormen van landbouw. De bestrijdingsmiddelen die gebruikt worden, vervuilen ook hier de lucht, de grond en het (drink)water en het gif is schadelijk, ook voor mensen. Daar is zelfs onderzoek naar gedaan! In Nederland worden er op zo’n 27 duizend hectare grond bloembollen verbouwd. Uit onderzoek van de overheid (RIVM) naar pesticiden rond bollenvelden, blijkt dat restanten van pesticiden volop in de huizen van omwonenden te vinden zijn. Daarnaast zijn ze aangetroffen in de urine van omwonenden van bloembollenvelden, zowel bij volwassenen als bij kinderen en baby’s. Dit is ook het geval bij mensen die op meer dan vijfhonderd meter afstand van agrarische velden wonen. Wil je meer weten over gif in bloembollen? We hebben hier een apart artikel aan gewijd.
Dossier kunstmest
Met kunstmest is ook vanalles aan de hand en je kunt het niet helemaal los zien van bestrijdingsmiddelen. Kunstmest wordt in de reguliere teelt gebruikt om plantjes sneller te laten groeien. Een super middel, maar het plantje zelf raakt er ook verzwakt door, krijgt minder sterke wortels en is gevoeliger voor ziektes en plagen. Ook in veel tuinen wordt nog weleens kunstmest gebruikt. En dat kun je maar beter niet doen. Wellicht dat je er niet bij stilstaat, maar kunstmest bevat veel zouten. En zout maakt het bodemleven kapot. En juist dat bodemleven moet sterk en gezond blijven, want het beschermt je planten tegen ziekte en plagen. Dus wanneer je het bodemleven kapot maakt door kunstmest te gebruiken, dan heb je weer bestrijdingsmiddelen nodig om de ziektes en plagen te bestrijden. Ook heeft de plant steeds opnieuw kunstmest nodig om er een beetje florissant uit te zien. En zo kom je dus in een vicieuze cirkel.
Het bodemleven, wat is dat nu eigenlijk?
Een gezonde bodem is een bodem met veel leven. Hoe meer leven onder de grond, hoe drukker het leven ook boven de grond is. Er komen dan veel vogels, insecten en ander gezellig vlieg- en kruipverkeer. Er gebeurt ontzettend veel in de bodem. Er leven bacteriën, schimmels, protozoa, nematoden, wormen, slakken, geleedpotigen en gewervelden en dat trekt weer vanalles boven de grond aan. Naast het verteren van organisch materiaal en het uitwisselen van voedingsstoffen, zorgen de bodemdieren ook voor zuurstof in de bodem door het maken van gangetjes. Door deze gangetjes kan ook het water beter in de bodem zakken. Kortom, het bodemleven is een superbelangrijk onderdeel van het in evenwicht houden van ons ecosysteem. Het is een wonder, dat moeten we niet gaan vergiftigen.
Biologische versus niet-biologische planten
Om het bodemleven en de insecten gezond te houden, is het belangrijk om kunstmest en gifvrije planten te laten staan. Wat koop je dan wel? Biologische planten! Biologisch wil zeggen dat er bij de teelt bewust geen gebruik is gemaakt van bovengenoemde chemische of kunstmatige bestrijdingsmiddelen en ook is er geen kunstmest gebruikt. Bij reguliere planten en bloembollen worden deze middelen wel gebruikt. In de meeste tuincentra vind je helaas nog weinig biologische planten, bloemen en bloembollen. Vaak moet je goed zoeken en wat ook niet meehelpt, is dat biologische planten er vaak iets minder mooi uitzien (en tegelijk ook iets duurder zijn, want biologisch is geen massaproductie). Mensen kopen het dus minder graag. Je moet daarom weten dat reguliere planten er zo mooi uitzien, omdat er dus heel veel kunst en vliegwerk aan te pas komt, om ze zo mooi te krijgen. Een biologische plant heeft vaak iets meer tijd nodig om later in je tuin uit te bloeien tot een prachtig plaatje.
Biologische, gifvrije planten, zaden en bloembollen koop je bij biologische kwekers.
Zo krijg je een gifvrije tuin!
Die biologische tuinplanten en bloembollen heb je nu wel in je oren geknoopt, maar je kunt meer doen om van jouw tuin een groen paradijs te maken.
- Koop zoveel mogelijk inheemse planten. Onze insecten en dieren gedijen beter op planten die van oorsprong uit Nederland komen. Het is een natuurlijke match. Ook hierover valt veel meer te vertellen, we hebben er een artikel aan gewijd.
- Frees en schoffel zo min mogelijk.
- Zorg voor veel organisch materiaal (compost, mulchen).
- Kies planten die passen bij jouw bodem (zand, klei, veen). Vraag advies aan een expert.
- Gebruik groenbemesters. Dit zijn planten die snel groeien, veel blad maken en die veel voeding bevatten. Deze planten knip je klein en zo geeft dit voeding aan de bodem (chop & drop).
- Zorg voor diversiteit aan planten. Iedere plant slaat weer andere voedingsstoffen op.
- Gebruik geen kunstmest.
- Gebruik turfvrije potgrond, want in de meeste potgrond zit turf en dat is funest voor het klimaat en de bodem. Lees zelf maar!
Meer groene tips van thegreenlist.nl
- Bekijk ook: vlinderman Nicky deelt tips hoe je goed voor de vlinders kunt zorgen.
- Bekijk ook: zo zorg je voor meer water in de tuin en help je de dieren.
- Bekijk ook: omgaan met droogte in de tuin.
Bronnen: leefmilieu.nl, leefmilieu.nl, PAN-Nederland, RIVM. Photo credits: Karolina Grabowska (Pexels).
