Klimaatverandering zorgt ervoor dat het in Nederland steeds warmer wordt. Dieren, zoals insecten en amfibieën, maar ook planten in onze achtertuin, hebben het zwaar. Ze verlangen naar meer water, maar meer sproeien is natuurlijk ook niet een duurzame oplossing. Hoe kun je op een duurzame manier omgaan met droogte?
Droogte in de tuin
Per jaar besproeien we onze tuin gemiddeld met zo’n elfhonderd liter drinkwater, dat staat gelijk aan 27 douchebeurten van vijf minuten. Binnenshuis breng je je watergebruik omlaag door niet in bad te gaan, korter te douchen of om de eco-stand of een waterbesparende douchekop te gebruiken. Waterbesparing in een tuin die snakt naar water door het veranderende klimaat is een uitdaging. Maar ook in je tuin kun je aardig wat liters drinkwater besparen terwijl je tegelijkertijd goed voor de dieren en planten blijft zorgen. Ik deel mijn tips met je.
Minder tegels in de tuin zorgen voor verkoeling
Water besparen begint al bij de inrichting van je tuin. Ga voor zoveel mogelijk groen en zo min mogelijk stenen. Als je minder bestrating hebt in je tuin, komt meer regenwater ten goede aan je tuin. Daarnaast heeft beplanting een verkoelend effect ten opzichte van tegels. Wist je dat in betegelde tuinen het wel zeven graden warmer wordt dan bij tuinen met beplanting?
Beplanting aanpassen aan droogte
Laat je bij het uitkiezen van planten niet verleiden door de ‘looks’, maar maak van te voren een plan. Waar heb je zon of juist schaduw in de tuin? Wat voor bodem heb ik, klei, zand of iets anders? Zorg dat je planten kiest die bij jouw tuin passen. Je kunt door het creëren van schaduw met planten ervoor zorgen dat je bodem minder snel uitdroogt en dus minder water nodig heeft. Dit kan door middel van bomen, heesters en pergola’s met klimplanten. Heb of wil je toch een plekje met volle zon, kies dan planten die goed tegen warmte en droogte kunnen.
Verdamping beperken met meer planten
Het is een open deur dat planten belangrijk zijn voor dieren en insecten: ze bieden voeding en een schuilplek. Ook houden ze mooi de ongewenste planten (onkruid) in toom. Maar beplanting is ook belangrijk om verdamping te beperken. Grond zonder beplanting verdampt vijftig procent meer vocht dan grond met beplanting. Planten zorgen ervoor dat de bovenste centimeters van de grond minder uitdrogen, omdat ze voor schaduw zorgen op de bodem. Aan de andere kant hebben bodem bedekkende planten ook vocht nodig, wat ze opnemen met hun wortels en verdampen via hun blad. Hierdoor zorgen ze voor verkoeling (loop maar eens met je blote voeten op tegels of op beplanting). Planten dragen bij aan de biodiversiteit en zorgen er met hun wortels voor dat regenwater beter in de bodem infiltreert.
Verdamping beperken met een mulchlaag
Verdamping direct uit de grond kun je ook beperken door een mulchlaag. Mulchen is het bedekken van de bodem met een organisch materiaal zoals bijvoorbeeld stro, hooi, houtsnippers, bladeren en gemaaid gras. Een mulchlaag remt de luchtcirculatie en daardoor dus verdamping. Je kunt ook vers gemaaid gras in je borders verspreiden of geknipt of gehakseld hout. Je dekt met deze verschillende materialen de blootliggende bodem af tussen je planten. Dit beschermt tegen kou en geeft voeding aan de bodem en de planten. Het houdt onkruid tegen en je recyclet je tuinafval. Het heeft dus superveel voordelen. En nu met de hoge temperaturen en amper regenval, houdt een goede mulchlaag je bodem vochtig en hoef je vrijwel niet te sproeien. Mocht je dit te lastig of niet mooi vinden, dan is een flinke laag houtsnippers of duurzame perzikpitten een goed alternatief.
Ook leuk om te weten is dat in holle plantenstengels, die je laat liggen bij het mulchen, kleine insecten of hun eitjes overwinteren. Zo zorg je ervoor dat de lieveheersbeestjes in de lente al ter plaatse zijn om de bladluizen te bestrijden. Laat dus alles maar lekker liggen!
Water opslaan
Bij droogte wordt al gauw de kraan opengezet. Eigen wateropslag kan de hoeveelheid kraanwater dat de tuin in gaat beperken. Je kunt hemelwater opslaan door je regenpijpen af te koppelen een aan te sluiten op een regenton of groter vat. Informeer ook bij je gemeente, want vaak wordt hier ook subsidie op gegeven.
Water geven
Wanneer je zorgt voor een diversiteit aan beplanting op de juiste plek (dus geen schaduwplanten in de zon), de grond los is en voorzien van een goede mulchlaag, hoef je waarschijnlijk nog maar zeer weinig water bij te geven. De basis is dus goed zorgen voor de bodem. Wil je testen of je planten water nodig hebben, graaf dan een gat van 5-10 cm diep, als het daar nog vochtig is hoef je geen water te geven. Een andere optie is kijken naar je planten, hangen ze ’s morgens slap dan is het tijd om te sproeien. Als ze ’s avonds slap hangen is niet erg, dat hersteld vaak ’s nachts weer.
Beste tijd om tuinplanten water geven
Mocht je toch de tuin moeten bewateren, dan is het beste moment in de ochtend. Midden op de dag verdampt er veel te veel door de warmte en dat is erg zonde van al dat water. ’s Avonds laat heeft ook niet de voorkeur, omdat de planten dan nat de nacht in gaan en er ontstaat een kans op schimmelvorming en kan het slakken aantrekken. (Het beste sproei je op een bewolkte ochtend bij weinig tot geen wind.) Verder is het advies om liever één keer per week twee uur te sproeien dan om de dag een half uur. Als je vaak sproeit worden de planten ‘lui’ de wortels blijven dan aan de oppervlakte, omdat daar het water steeds komt. Als er dan een droge periode aanbreekt, drogen de planten veel eerder uit, omdat ze gewend zijn aan veel water.
Watertips en extra waarschuwing
Laat je tuinslang niet vol in de zon liggen (vooral in de zomer) om legionella te voorkomen. Ook gebeuren er regelmatig ongelukken met tuinslangen in de zon. Het water in de slang wordt zo heet dat het brandwonden kan veroorzaken, vooral ook bij kleine kinderen!
Je kunt het koude water, voordat de douche warm wordt, opvangen in een emmer en hiermee te planten water geven.
Amanda
Naast de planten, hebben ook de dieren water nodig. Bekijk hiervoor ook mijn artikel: zo zorg je voor meer water in de tuin voor dieren.
Gras en droogte
Tot slot, is er is één groenvorm die veel droogtegevoeliger is dan alle anderen: het gazon. Gras is maar één plantensoort, die allemaal uit hetzelfde bovenste bodemlaagje vocht wil opnemen. Wist je trouwens dat de wortels van het gras even diep groeien als het gras hoog is? Als je het gras wat hoger laat komen, zullen de wortels ook dieper de grond in gaan waardoor het gras beter bestand is tegen droogte. Gras kan een stootje hebben en wordt sterker bij minder beregenen. Een gazon is eigenlijk een saaie plant als je het mij vraagt, en heeft nauwelijks meerwaarde. Vaak zijn er ook allerlei ingrepen nodig zoals verticuteren, bemesten en kalk toevoegen. En ohwee als het gras bij de buren groener is, dus er wordt flink gesproeid en onkruid gewied. Waar komt deze obsessie toch vandaan? Mijn advies, relax en ontspan en ga voor een kruidenrijk grasland. Gezellig met allerlei bloemetjes en je niet meer druk maken om onkruid.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Lokaal en seizoensgebonden eten: chef-kok Flang doet boodschappen in de natuur.
- Duurzaam tuinieren: wat is er mis met potgrond?
- Duurzaam tuinieren: ga voor gifvrije planten!
- Wildpluk recept: paardenbloemen siroop maken.
Bronnen: natuurpunt.be, Milieu Centraal, Klimaatadaptatie Nederland, Klimaatadaptatie Nederland, boek: leve de bodem! Een gezonde basis voor elke tuin, podcast #27 van Tuinierkwartier. Foto credits: Freddie Ramm (Pexels), De Groene Weelde.
