Heb je het in de zomer vaak heet? Nou, je bent niet de enige die daar last van heeft. Dieren, zoals insecten en amfibieën, maar ook planten in onze achtertuin, hebben het zwaar in de zomer. En het wordt alleen maar erger, want het klimaat verandert. Dieren verlangen in de zomer naar meer water. Meer sproeien om ze te helpen? Dat is ook ook niet echt een duurzame oplossing, spaarzaam zijn met water is toch het advies. Hoe kun je dan op een duurzame manier omgaan met droogte in de tuin en de dieren een beetje ontlasten?
Droogte in de tuin
Per jaar besproeien we onze tuin gemiddeld met zo’n elfhonderd liter drinkwater, dat staat gelijk aan 27 douchebeurten van vijf minuten. Poeh, dat is behoorlijk wat. Helemaal als je je bedenkt dat schoon drinkwater schaars is. Binnenshuis breng je je watergebruik omlaag door minder of niet in bad te gaan, korter te douchen of om de eco-stand of een waterbesparende douchekop te gebruiken onder de douche. Waterbesparing – in een tuin die snakt naar water in de zomer – is toch een behoorlijke uitdaging. Maar ook in je tuin kun je aardig wat liters drinkwater besparen, terwijl je tegelijkertijd goed voor de dieren en planten blijft zorgen. Tips? Hier komen ze!
Minder tegels in de tuin zorgen voor verkoeling
Die tegels van ‘je onderhoudsvriendelijke’ tuin trekken enorm veel water aan. Bij thegreenlist.nl zijn we niet echt van van die betegelde tuinen. Niet goed voor de biodiversiteit en vooral: niet gezellig en niet groen. Maar nu komt hier dus een extra reden bij: te warm. Dus water besparen begint al bij de (nieuwe) inrichting van je tuin. Ga voor zoveel mogelijk groen en zo min mogelijk stenen. Als je minder bestrating en dus meer groen in je tuin hebt, kan het regenwater beter worden opgenomen. Daarnaast heeft beplanting een verkoelend effect. Wist je dat in betegelde tuinen het wel 7°C warmer wordt dan bij tuinen met beplanting? Dat bedoel ik dus. Aan de slag: die tegels mogen eruit! Milieu Centraal heeft handige tips voor een groen tuinontwerp.
Beplanting aanpassen aan droogte
Op de bonnefooi naar het tuincentrum gaan voor een paar leuke tuinplanten is geen goed idee. Maak een plan en kies planten die passen bij je tuin? Wat er in jouw tuin past, hangt af van de bodem dat je hebt (klei, zand, veen, löss of iets anders) en hoe de zon op je tuin valt. Sommige planten zijn geschikt voor zonnige tuinen, terwijl andere planten beter gedijen in schaduw of halfschaduw. Zorg dat je planten kiest die bij jouw tuin passen, laat je goed adviseren als je dat lastig vindt. Tip: ga op zoek naar inheemse planten of vraag jouw tuinhulp om een plan te maken met zoveel mogelijk inheemse planten. Dat is goed voor de biodiversiteit. Onze dieren en insecten passen beter bij de planten die van oorsprong hier groeien. Daar gaan ze lekkerder op dan op een exoot. Wil je meer weten over inheemse planten: bekijk dan dit artikel erover.
Verder is het ontzettend belangrijk om te kiezen voor biologische – en dus givrije – planten. Waarom lijkt me duidelijk – GIF, maar ook hier hebben we een uitgebreid artikel over geschreven.
Verdamping beperken met meer planten
Het is een open deur dat planten belangrijk zijn voor dieren en insecten: planten bieden voeding en een schuilplek. Ook houden ze mooi de ongewenste planten (onkruid) in toom. Maar beplanting is ook belangrijk om verdamping te beperken. Wist je dat al? Grond zonder beplanting verdampt 50% meer vocht dan grond met beplanting. Simpel gezegd: planten zorgen ervoor dat de bovenste centimeters van de grond minder uitdrogen, omdat ze voor schaduw zorgen op de bodem. Aan de andere kant hebben bodem bedekkende planten ook vocht nodig, wat ze opnemen met hun wortels en verdampen via hun blad. Hierdoor zorgen ze voor verkoeling. Je merkt het verschil meteen: loop maar eens met je blote voeten op tegels en daarna op beplanting. Planten dragen bij aan de biodiversiteit en zorgen er met hun wortels voor dat regenwater beter in de bodem infiltreert.
Verdamping beperken met een mulchlaag
Verdamping kun je ook beperken door een mulchlaag. aan te leggen Mulchen is het bedekken van de bodem met een organisch materiaal zoals bijvoorbeeld stro, hooi, houtsnippers, bladeren en gemaaid gras. Een mulchlaag remt de luchtcirculatie en daardoor dus verdamping. Je kunt ook vers gemaaid gras in je borders verspreiden of geknipt of gehakseld hout. Je dekt met deze verschillende materialen de blootliggende bodem af tussen je planten. Dit beschermt tegen kou en geeft voeding aan de bodem en de planten. Het houdt onkruid tegen en je recyclet je tuinafval. Het heeft dus superveel voordelen. En nu met de hoge temperaturen en amper regenval, houdt een goede mulchlaag je bodem vochtig en hoef je vrijwel niet te sproeien. Mocht je dit te lastig of niet mooi vinden, dan is een flinke laag houtsnippers of duurzame perzikpitten een goed alternatief. Over mulchen valt nog véél meer te vertellen, zie hier het artikel: mulchen voor beginners.
Ook leuk om te weten is dat in holle plantenstengels – die je laat liggen bij het mulchen – kleine insecten of hun eitjes kunnen overwinteren. Zo zorg je ervoor dat de lieveheersbeestjes in de lente al ter plaatse zijn om de bladluizen te bestrijden. Laat dus alles maar lekker liggen!
Water opslaan
Bij droogte wordt al gauw de kraan opengezet. Eigen wateropslag kan de hoeveelheid kraanwater dat de tuin in gaat beperken. Je kunt een regenton voor je verjaardag vragen of zelfs nog een stapje verder gaan en hemelwater opslaan door je regenpijpen af te koppelen een aan te sluiten op een regenton of groter vat. Informeer ook bij je gemeente, want mogelijk kun je hier subsidie voor krijgen.
Water geven
Wanneer je zorgt voor een diversiteit aan beplanting op de juiste plek (dus geen schaduwplanten in de zon), de grond los is én voorzien van een goede mulchlaag, hoef je waarschijnlijk nog maar zeer weinig water bij te geven. De basis is dus goed zorgen voor de bodem. Wil je testen of je planten water nodig hebben, graaf dan een gat van vijf tot tien centimeter diep. Als het daar nog vochtig is, hoef je geen water te geven. Een andere optie is: kijken naar je planten! Hangen ze ’s morgens slap, dan is het tijd om te sproeien. Als ze ’s avonds slap hangen is niet erg, dat herstelt vaak ’s nachts weer.
Beste tijd om tuinplanten water geven
Mocht je toch de tuin moeten bewateren, dan is het beste moment om dat in de ochtend te doen. Midden op de dag verdampt er veel te veel door de warmte en dat is erg zonde van al dat water. Te laat in de avond heeft ook niet de voorkeur, omdat de planten dan nat de nacht in gaan en zo vergroot je de kans op schimmelvorming en het kan slakken aantrekken. Het beste sproei je op een bewolkte ochtend bij weinig tot geen wind. Verder is het advies om liever één keer per week goed te sproeien dan om de dag kort. Als je vaak sproeit, worden de planten ‘lui’. De wortels blijven dan te veel aan de oppervlakte, omdat daar het water steeds komt. Als er dan een droge periode aanbreekt, drogen de planten veel eerder uit, omdat ze gewend zijn aan veel water.
Watertips en extra waarschuwing
Laat je tuinslang niet vol in de zon liggen (vooral in de zomer) om legionella te voorkomen. Ook gebeuren er regelmatig ongelukken met tuinslangen in de zon. Het water in de slang wordt zo heet dat het brandwonden kan veroorzaken, vooral ook bij kleine kinderen! Je kunt het koude water, voordat de douche warm wordt, opvangen in een emmer en hiermee te planten water geven.
Naast de planten, hebben ook de dieren water nodig. Bekijk hiervoor ook dit artikel: zo zorg je voor meer water in de tuin voor dieren.
Gras en droogte
Tot slot, is er is één groenvorm die veel droogtegevoeliger is dan alle anderen: het gazon. Gras is maar één plantensoort, dat allemaal uit hetzelfde bovenste bodemlaagje vocht wil opnemen. Wist je dat de wortels van het gras even diep groeien als het gras hoog is? Als je het gras wat hoger laat komen, zullen de wortels ook dieper de grond in gaan waardoor het gras beter bestand is tegen droogte. Gras kan wel tegen een stootje en wordt juist sterker bij minder beregenen. Een gazon is eigenlijk een saaie plant als je het mij vraagt, en heeft ook nauwelijks meerwaarde. Vaak zijn er ook allerlei ingrepen nodig om het gazon goed te houden zoals verticuteren, bemesten en kalk toevoegen. En ohwee als het gras bij de buren groener is, dus er wordt flink gesproeid en onkruid gewied. Waar komt deze obsessie toch vandaan? Mijn advies: relax en ontspan en ga voor een kruidenrijk grasland. Gezellig met allerlei bloemetjes en je niet meer druk maken om onkruid.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Lokaal en seizoensgebonden eten: chef-kok Flang doet boodschappen in de natuur.
- Duurzaam tuinieren: wat is er mis met potgrond?
- Wildplukrecept: paardenbloemensiroop maken.
Bronnen: natuurpunt.be, Milieu Centraal, Klimaatadaptatie Nederland, Klimaatadaptatie Nederland, boek: leve de bodem! Een gezonde basis voor elke tuin, podcast #27 van Tuinierkwartier. Photo credits: Freddie Ramm (Pexels) (hoofdbeeld), overig: Amanda Sniekers.
