Hoe vaak in je leven ben je wel niet naar het tuincentrum gereden voor een zak met potgrond? In Nederland bevat het merendeel van de potgrond turf. Wist je dat? Potgrond met turf is helemaal niet goed voor je tuin en is ook nog eens funest voor het klimaat! Terwijl je dus dacht lekker duurzaam en milieuvriendelijk bezig te zijn met je plantjes en je handen in aarde, was er eigenlijk een heleboel mis. Wat is er mis met potgrond en wat zijn dan wel goede alternatieven?
Duurzaam tuinieren zonder turf
In de meeste potgrond zit dus turf. Turf is afkomstig uit drooggelegde veengebieden en juist het winnen van turf is funest voor het klimaat. Veenmoerrassen moet je vergelijken met het regenwoud. Er zit ook ontzettend veel CO2 in opgeslagen, bij het vernietigen ervan komt dat allemaal vrij. Omdat de veengebieden in Nederland zijn beschermd, importeren we het uit andere landen en hierdoor kleven er ook nog aanzienlijk wat verborgen kilometers aan onze potgrond.
Wat is er mis met potgrond?
Gecomposteerde planten en mossen, afkomstig uit veengebieden, zorgen wereldwijd voor een aanzienlijke opslag van broeikasgassen. Om turf te winnen, wordt veengebied vernietigd en dit veroorzaakt 5 tot 7% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Dat is maar liefst twee keer meer dan al het mondiale vliegverkeer! In de veengronden ligt 44% van alle koolstof opgeslagen. Om je een beeld te geven: dat is meer dan in alle bossen. Wanneer het veenmoerras doodgaat door afgraving, komt de opgeslagen koolstof vrij. Kortom, veen afgraven draagt bij aan de opwarming van de aarde en niet zo’n klein beetje ook. En dat maakt potgrond met turf dus een slecht idee. Helemaal als je weet dat we prima zonder kunnen. Maar helaas, zo denkt lang niet iedereen erover…
Nederland is de grootste gebruiker van turf in Europa. We importeren jaarlijks 4,7 miljoen kuub turf uit andere landen. Het afgraven is slecht, maar de CO2-uitstoot van het transport moeten we ook niet uitvlakken. We importeren het, omdat veengebieden in Nederland wel beschermd zijn. Afgraven is hier dus verboden. Waarom importeren we zoveel? Dat is inderdaad niet alleen maar voor onze achtertuintjes. Verreweg de meeste potgrond met turf is bedoeld voor de tuinbouwsector: 80% van het turf komt voor hun rekening.
Ongelofelijk: veengebieden beslaan slechts 3% van het land op de wereld, maar ze slaan twee keer zoveel koolstof op als alle bossen op aarde samen!
Wat zijn veengebieden nu eigenlijk en waarom zijn ze belangrijk?
Even een stapje terug. Turf komt dus uit veengebieden die we moeten beschouwen als regenwouden, maar dan niet boven maar onder de grond. In regenwouden ligt ook veel koolstof opgeslagen en dat willen we ook onder de grond laten om de opwarming van de aarde te stoppen. De term ‘veengebied’ verwijst naar de veengrond en de aan het oppervlak groeiende wetlandhabitats. Veengebieden zijn van cruciaal belang zijn voor een aantal zaken:
- In veengebieden ligt heel veel koolstof opgeslagen. Komt dit vrij, dan veroorzaakt dit CO2-uitstoot. Van veengebiedenmoeten we dus afblijven om klimaatverandering te stoppen.
- Met het behouden van veengebieden behouden we ook biodiversiteit. Zo wordt de afname van de Borneose orang-oetanpopulatie met 60% binnen 60 jaar grotendeels toegeschreven aan het verlies van veenmoerashabitat. De soort staat nu als ernstig bedreigd op de IUCN Red List of Threatened Species™.
- Met veengebieden minimaliseren we overstromingsrisico ‘s, we kunnen droogte beter managen en het voorkomt binnendringen van zeewater.
- Veengebieden behouden de luchtkwaliteit doordat natte veengebieden de omgevingstemperatuur verlagen in de omliggende gebieden. Veengebieden bieden zo dus beschutting tegen extreme hitte en hebben minder kans om te verbranden tijdens bosbranden.
- Het waarborgen van veilig drinkwater. Het droogleggen van veengebieden vermindert de kwaliteit van het drinkwater, omdat het water vervuild raakt met organische koolstof en verontreinigende stoffen die in het veen horen te blijven.
Hoe wordt turf eigenlijk gewonnen?
We weten nu wat veengrond is, maar hoe wordt turf eigenlijk gewonnen? Wat ik erover geleerd heb, is dat het veenmoeras eerst wordt drooggelegd. Dit kan een aantal jaar duren, pas daarna kunnen graafmachines het gebied afgraven. Wanneer het turf is afgegraven, laten ze het vaak weer onder water lopen. Het moeras is dan totaal vernield. De veengronden bestaan al vanaf de laatste IJstijd. Dat is tienduizend jaar terug. Veengebieden groeien heel langzaam, gemiddeld één meter per duizend jaar.
Duurzaam tuinieren: wat kun jij doen?
De oplossing voor onze tuinen is verrassend simpel: gebruik geen potgrond met turf! Dit is bovendien ook nog eens veel beter voor je tuin. Het is voor de consumentenmarkt eigenlijk helemaal geen geschikt product. Het is zuur (wat voor veel planten slecht is) en er zit geen leven in. Bovendien zijn na drie maanden de toegevoegde voedingsstoffen al op. Gebruik voor tuin- en kamerplanten daarom turfvrije aarde, is het advies. Zo ingewikkeld is het dus niet.
Mijn tip voor mensen die duurzamer willen tuinieren: kijk eens met een kritische blik naar de zak potgrond in je schuur en laat deze liggen wanneer er turf in zit. Want zolang het verkocht wordt, zal het gemaakt worden.
Saskia van thegreenlist.nl met wormen compost van de Wormerij in Delft.
Duurzame alternatieven voor potgrond
- Voorbeelden van potgrond zonder turf: Bio-Kultura, Ecotuintje, Organic Nutrition Centre, Fertila biologische potgrond en potgrond van Sybotanica.
- Er zijn ook turfvrije opties op basis van kokosvezel, houtsnippers of Italiaans rijstkaf.
- Een nog beter alternatief is het gebruik van bladaarde, gecomposteerde bladeren.
- Als potgrond niet als turfvrij wordt bestempeld, is het hoofdbestanddeel waarschijnlijk turf. Ook als het biologische potgrond is, betekent dit absoluut niet dat er geen turf in zit!
- Vraag jouw plaatselijke tuincentrum of zij turfvrije producten in hun schappen willen leggen. Je kunt een groot verschil maken!
- Ga zelf aan de slag met composteren! Laat GFT-afval rotten in de tuin, bijvoorbeeld in een houten krat of plastic compostvat (gewoon op een berg in de hoek van je tuin kan trouwens ook). Elke keer als je wat GFT-afval hebt, gooi je er iets op en eens in de zes weken gooi je de boel om. Na zo’n negen maanden heb je een prachtige turfvrije bodemverbeteraar. Eigen compost heet niet voor niks ‘het zwarte goud’. Heb je niet veel ruimte, dan kun je ook klein beginnen met een Bokashi emmer.
- Plant bomen: elk jaar dat een boom groeit, slaat die koolstof op. In een volgroeide eik zit maar liefst acht ton koolstof!
- Hoe meer vegetatie, hoe maar koolstof je opslaat, dus tegels er uit en groen er in!
Meer duurzame tuintips van thegreenlist.nl
- Bekijk ook: vlinderman Nicky deelt tips hoe je goed voor de vlinders kunt zorgen.
- Bekijk ook: help de natuur, koop gifvrije planten!
- Bekijk ook: mulchen voor beginners: wat is het en wat zijn de voordelen?
- Bekijk ook: wat zijn inheemse planten en waarom zijn ze belangrijk?
Bronnen: IUCN, Trouw , Parool, turfvrij.nl, Dave Goulson – de tuinjungle. Photo credits: Sippakorn Yamkasikorn (Pexels) (hoofdbeeld), thegreenlist.nl.
