We vertelden het je al eerder: Nederland kent elf UNESCO Werelderfgoederen. Iedereen weet waar de Waddenzee ligt en je hebt vast al meerdere bezoeken gebracht aan de Amsterdamse grachtengordel. Ook de molens bij Kinderdijk doen vaak wel een belletje rinkelen. Maar ben je ook al weleens naar de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe geweest? Ken je Droogmakerij de Beemster? En weet je wat de Neder-Germaanse limes zijn? Uit publieksonderzoek blijkt dat dit de drie onbekendste Nederlandse Werelderfgoederen zijn. En dat is jammer, want ook deze zijn zeker een bezoekje waard. Waarom je hier snel eens een dagje uit van moet maken, lees je hieronder!
Maak kennis met de bewoners van de Koloniën van Weldadigheid
In samenwerking met het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen en Unesco
Laten we beginnen met de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe. De Koloniën van Weldadigheid werden in 1818 opgericht door de Maatschappij van Weldadigheid om de groeiende armoede in het land tegen te gaan. Het was een sociaal experiment – uniek in Europa – en het begin van de Nederlandse verzorgingsstaat. Arme mensen vanuit heel Nederland werden verplaatst naar Drenthe om hier aan de slag te gaan in binnenlandse landbouwkolonies. Wat begon als een experiment op basis van vrijwillige deelname, veranderde al snel in een verplichting voor wezen, bedelaars en landlopers. Zij werden ondergebracht in ‘onvrije Koloniën’ en woonden daar in gestichten genoemd. Hier wordt meer over verteld in het indrukwekkende Gevangenismuseum in Veenhuizen, waar je alles leert over misdaad en straf in Nederland door de eeuwen heen.
De Koloniën van Weldadigheid en het Gevangenismuseum in Veenhuizen, gefotografeerd door Ernst Wagenveld.
Zo’n bezoek kan naast enorm leerzaam, ook best heftig zijn door de indrukwekkende historische verhalen over (on)vrijheid en verheffing. Rust na afloop daarom uit bij Brouwerij Maallust. Hier kun je genieten van verschillende speciaalbiertjes met toepasselijke namen zoals Armoedzaaier, Kolonist of Pauper. Uiteraard kun je bij Brouwerij Maallust ook een lekker frisje of een goede kop koffie drinken. Maak je er meteen een weekendje weg van? Bezoek dan ook Museum De Proefkolonie in Frederiksoord. In dit museum wordt meer verteld over de geschiedenis van de koloniën en het dagelijkse leven van de kolonisten. Je leert voormalige bewoners kennen en je kunt een koloniewoning bezoeken. Nog niet genoeg gezien van dit Werelderfgoed? Beide musea bieden tal van wandelingen door de omgeving aan. Zo leer je de Koloniën van Weldadigheid écht goed kennen en kun je genieten van de natuur in dit gebied.
Terug naar de tijd van de Romeinen met de Neder-Germaanse Limes
De Neder-Germaanse Limes vormde de grens van het Romeinse Rijk in Nederland en Duitsland. De Limes, het Latijnse woord voor grens, liep van Katwijk, aan de kust in Zuid-Holland, langs de Rijn door tot ver in Duitsland. Om de grens goed te beschermen, bouwden de Romeinen diverse forten, wachttorens en legerkampen. En natuurlijk wegen en waterwerken voor het transport tussen deze vestigingen. De afgelopen decennia zijn er langs de Romeinse Rijksgrens vele archeologische vondsten gedaan en er zijn nog tal van sporen onontdekt. Dit Werelderfgoed wordt daarom ook wel het grootste archeologische monument van Nederland genoemd.
De Fort Vechten Toren bij de Neder-Germaanse Limes, gefotografeerd door Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland. Het Gezicht van Nijmegen, gefotografeerd door Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland.
Gelukkig zijn deze vondsten ook te bewonderen voor het brede publiek, bijvoorbeeld in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. En als je dan toch in Leiden bent, kun je meteen een bezoekje brengen aan Park Matilo waar je de voormalige wachttorens, wel nagebouwd natuurlijk, kunt beklimmen. Maak je er meteen een weekendje weg van? Ga dan vooral ook lekker een dagje uitwaaien bij Katwijk aan Zee en ontdek het geheim van het grensfort de Brittenburg. Die resten liggen misschien nog altijd ergens in de duinen, onder het strand of in de zeebodem. Natuurlijk valt er in het oosten van het land ook genoeg te bekijken, bijvoorbeeld in het Liemers Museum in Zevenaar. Maak na afloop een mooie wandeling in de Bijland, waar de resten van een fort onder water zijn gevonden. Zoals je al leest zijn de Neder-Germaanse Limes goed voor meerdere dagjes uit. Een Werelderfgoed door heel Nederland, is dat nog eens ideaal!
Het unieke poldergebied van Droogmakerij de Beemster
Bijna nergens in Nederland vind je zo’n geordend landschap als bij de Beemster Polder. Dit Werelderfgoed laat goed zien hoe Nederlanders grote delen van het land hebben drooggelegd om er vervolgens akkers, wegen, dijken en nederzettingen op aan te leggen. Even een stapje terug in de tijd: waarom werd dit eigenlijk gedaan? Het water uit het Beemstermeer bedreigde in de zestiende en begin zeventiende eeuw voortdurend de steden. Een overstroming kwam vaak voor, met alle gevolgen van dien. Daarnaast was er in dit gebied veel behoefte aan meer landbouwgrond. De oplossing werd gevonden in het inpolderen van het Beemstermeer, met een nieuwe innovatieve techniek waar molenbouwer Jan Adriaanszoon voor pleitte bij rijke kooplieden in Amsterdam. Zij durfden het experiment wel aan en investeerden hun geld, met succes. De polder viel in 1612 droog en molenbouwer Jan Adriaanszoon ging de geschiedenis in onder zijn bijnaam Leeghwater. De Beemster is nog steeds herkenbaar aan haar perfecte patroon: het bestaat uit een patroon van regelmatige vierkanten van waterwegen en wegen, gebaseerd op de idealen uit klassieke oudheid en Renaissance. Een maakbaar landschap dus.
Het unieke poldergebied van Droogmakerij de Beemster. Foto landschap: Sjoerd Bracke & Cuno de Bruin. Foto zwemmen: Frans Lemmens (Hollandse Hoogte).
Ook in dit gebied worden regelmatig mooie archeologische vondsten gedaan, zoals de fundamenten en het erf van 1 van de ruim 43 poldermolens die hielpen om de Beemster droog te malen. De Beemster is ideaal voor een lange fietstocht, bijvoorbeeld vanaf D’ Oude Veilig naar De Beemster. Uiteraard kun je deze tocht ook in tweeën knippen en onderweg ergens overnachten. Ben je meer van het wandelen? Dan kun je vanaf Spijkerboor diverse tochten maken door de omgeving. Breng vooral ook een bezoekje aan het Bezoekerscentrum Beemster of de Museummolen in Schermerhorn om meer te leren over de interessante geschiedenis van dit gebied.
Zin in een uitje naar de Neder-Germaanse Limes of een van de andere Nederlandse Werelderfgoederen?
Ik hoop dat dit artikel je inspiratie heeft gegeven om binnenkort eens een bezoekje te brengen aan de Neder-Germaanse Limes, Droogmakerij de Beemster, of de Koloniën van Weldadigheid. Ik kan je beloven: het is meer dan de moeite waard om deze Werelderfgoederen van dichtbij te bewonderen en meteen de omgeving te ontdekken. Er is zoveel moois te bewonderen. Geniet van je dagje uit in Nederland!
Meer duurzame reistips van thegreenlist.nl
- Benieuwd wat Werelderfgoederen precies zijn en hoe ze worden gekozen? In dit artikel lees je meer over de Nederlandse Werelderfgoederen.
- Heb jij weleens van de Hollandse Waterlinies gehoord? Lees hier wat je allemaal kunt beleven bij dit prachtig stukje werelderfgoed.
- Heb je zin in een citytrip? Tilburg heeft alles voor een heerlijk weekendje weg.
- Of wat dacht je van een roadtrip naar Friesland? Lees hier de beste tips voor een weekje weg.
Bronnen: Koloniën van Weldadigheid, Gevangenismuseum, bierbrouwerij Maallust, Museum De Proefkolonie, Limes Werelderfgoed, Rijksmuseum van oudheden, Park Matilo, Valkhof Museum, Bezoekerscentrum Beemster, Werelderfgoederen Nederland. Photo credits: Kim Kaminski (Nationale Beeldbank) (hoofdbeeld), Koloniën van Weldadigheid: Ernst Wagenveld, Neder-Germaanse Limes: Bertel Kolthof © Stichting Werelderfgoed Nederland, Het Gezicht van Nijmegen: Bertel Kolthof @ Stichting Werelderfgoed Nederland, Foto landschap Droogmakerij de Beemster: Sjoerd Bracke & Cuno de Bruin, Foto zwemmen: Frans Lemmens (Hollandse Hoogte).
