Terwijl je nietsvermoedend met je ski’s of snowboard van de helling afglijdt en ondertussen geniet van de mooie natuur, komen er door de skiwax ongemerkt chemicaliën, zoals PFAS, in de bergen terecht. PFAS?! Ja, dat zijn die ‘forever chemicals’ die schadelijk zijn voor mens en milieu. Waarom deze in skiwax zitten en of er ook duurzame skiwax bestaat, lees je in dit artikel.
PFAS in skiwax
Iedereen die wel eens op wintersport is geweest, weet dat ski’s en snowboards regelmatig een laagje wax aan de onderkant nodig hebben, zodat ze goed blijven glijden. Maar wist je ook dat er in die skiwax vaak chemicaliën, zoals PFAS, zitten die niet goed zijn voor het milieu en waarschijnlijk ook niet voor onze gezondheid?
Wat zijn PFAS?
De afkorting PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Dit zijn ongeveer zesduizend verschillende chemische stoffen. PFAS zijn heel handig omdat ze water-, vet- en vuilafstotend zijn. Daarom worden ze ook in allerlei producten gebruikt zoals pannen, make-up, regenkleding en dus ook in skiwax. Het probleem is dat PFAS zoals PFOA, PFOS en GenX-stoffen niet vergaan en zich ophopen in het milieu en het menselijk lichaam. Vandaar ook de naam ‘forever chemicals’. En dat willen we graag vermijden, omdat PFAS schadelijke effecten kunnen hebben op het immuunsysteem, de voorplanting en kankerverwekkend kunnen zijn. In dit artikel kun je meer lezen over hoe je PFAS in het dagelijks leven kunt vermijden. Laten we nu eens kijken of we ook goede skiwax zonder troep zoals PFAS kunnen vinden.
Is skiwax met PFAS al verboden?
Tijdens het schrijven van dit artikel kwam ik goed nieuws tegen: vanaf het winterseizoen 2023/ 2024 geldt er bij de Internationale Ski- en Snowboard Federatie (FIS) een verbod op skiwax met PFAS. Dit wil zeggen dat atleten die aan ski- en snowboardwedstrijden meedoen die de FIS organiseert, geen wax met PFAS meer mogen gebruiken. Dit moet streng gecontroleerd worden, want skiwax zonder PFAS gaat iets langzamer, vooral op natte sneeuw. De hobbyskiër zal waarschijnlijk weinig verschil merken, maar tijdens een wedstrijd kan het net dat kleine verschil uitmaken. Hoeven hobbyskiërs zich dan ook geen zorgen meer te maken over giftige wax? Helaas wel, want skiwax met PFAS zijn nog wel gewoon in de winkels verkrijgbaar en ook in skiwax zonder PFAS kunnen nog veel andere ongewenste chemicaliën zitten.
Hoe herken je skiwax met PFAS
Er zitten dus niet in elke skiwax PFAS. Meestal worden PFAS toegevoegd aan racewax en aan wax voor hogere temperaturen, zodat je over natte sneeuw nog goed kunt glijden. Skiwax met PFAS kun je vrij makkelijk herkennen: er staat dan ‘fluor’ op de verpakking. Je wilt dus een skiwax hebben die ‘non-fluor’ is. Maar is non-fluor skiwax dan automatisch natuurlijk en duurzaam? Helaas niet. Er zijn nog meer stoffen die schadelijk zijn voor het milieu en waxfabrikanten geven niet graag prijs wat er in hun skiwax zit. Het is ook niet verplicht dit op de verpakking te zetten.
Links: deze wax bevat fluor (PFAS) en wil je dus vermijden. Rechts: deze wax bevat tenminste geen PFAS (non-fluoro). Wat er verder voor (schadelijke) stoffen inzitten staat niet op de verpakking.
Zelf je ski’s of snowboard waxen met duurzame skiwax
Er zijn verschillende soorten wax te koop: vloeibare wax, sprays en waxblokken die je met een soort strijkijzer op je ski’s doet. De laatste optie werkt het beste. Door de hitte trekt de wax namelijk echt goed in je ski’s en daar heb je dus het langst plezier van. Een vloeibare wax of een spray die je zonder hitte op je ski’s aanbrengt, is er na een paar afdalingen alweer vanaf geskied en komt zo dus ook sneller in de natuur terecht. Heb je nog nooit zelf je ski’s gewaxt? In deze video kun je zien hoe het werkt. Je hebt hier wel wat extra materiaal voor nodig, zoals een schraper, borstel en waxijzer: maar met een beetje geluk kun je dit lenen of tweedehands vinden. In plaats van een speciaal waxijzer kun je ook een oud strijkijzer met glad oppervlak nemen. Dit doe ik al jaren en werkt prima. Ik vond die van mij voor een paar euro in de kringloop. Ook heb ik geen speciale doekjes nodig om mijn ski’s schoon te maken: een oude panty werkt net zo goed!
Zo vind je duurzame skiwax
Als je er klaar voor bent om zelf je ski’s te waxen, wil je dit natuurlijk wel met duurzame wax doen. Omdat producenten niet verplicht zijn om de ingrediënten van hun wax te vermelden, is het lastig om er snel achter te komen welke wax duurzaam is. In een non-fluor wax zitten geen PFAS, maar dat zegt nog niet alles. Wat wel fijn is: wax die biologisch afbreekbaar is en gemaakt van natuurlijke ingrediënten. We weten dan nog niet of de ingrediënten ook duurzaam verkregen zijn, maar het is een goede eerste stap. De duurzaamste wax die ik op dit moment kon vinden, is de natural skiwax van Holmenkol. Deze is namelijk niet alleen biologisch afbreekbaar, maar draagt ook het Nordic Swan Ecolabel.
Laat minder giftige sporen in de natuur achter door zelf je ski’s te waxen met duurzame skiwax. Hier heb je wel wat materiaal voor nodig, maar dit hoeft lang niet allemaal nieuw te zijn.
Je ski’s of snowboard laten waxen bij de skiverhuur
Heb je huurski’s of vind je het te veel gedoe om zelf je ski’s te waxen, dan kun je dit natuurlijk ook door een professional laten doen. Bij de skiverhuur zie je regelmatig waxmachines die snel en efficiënt werken. Het is hier wel belangrijk dat de wax warm wordt aangebracht, want anders zal deze er tijdens het skiën veel sneller vanaf gaan. De meest nauwkeurige methode is om de wax handmatig met een waxijzer aan te brengen. Wat voor soort wax er bij de skiverhuur gebruikt wordt, weet je natuurlijk niet. Ik denk dat er voornamelijk wax zonder PFAS gebruikt wordt, omdat deze vaak goedkoper is, maar wat er verder nog voor chemicaliën inzitten blijft een raadsel. Als je helemaal zeker wilt zijn, kun je altijd nog zelf je eigen eco wax meenemen. Misschien breng je ze zelfs nog op een goed idee.
Kies jij voortaan duurzame skiwax?
Zit er in alle skiwax PFAS? Nee, en je kunt dit makkelijk herkennen aan het woord ‘fluor’ op de verpakking. Helaas betekent dit niet automatisch dat wax zonder fluor, aka PFAS, duurzaam is. Het is een groot mysterie wat waxfabrikanten allemaal in hun skiwax stoppen. Neem het heft in eigen hand en kies voor een biologisch afbreekbare wax, het liefst met keurmerk. Zo kun je met een gerust hart van de piste afglijden.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Wil je niet alleen je skiwax maar de hele wintersport duurzamer aanpakken: lees dan snel dit artikel.
- Doe ook thuis wat goeds voor de natuur: zo help je de vogels de winter door.
- De winter is de ideale tijd om je moestuinplanning te maken. Wij helpen je op weg.
Bronnen: RIVM, Milieu Centraal, wintersportlive, FIS, SRF, APA, pronatura. Photo credits: PhotoMIX Company (hoofdbeeld), Kirsten Marit Schoner, skiërs in bos: Gustav Lundborg (Pexels), ski’s afdaling: Alex Moliski (Unsplash).
