Knuffels. Wie heeft ze als kind niet gehad? De meeste kinderkamers liggen er vol mee. Sommige kinderen zijn zó dol op hun lievelingsknuffel dat hij overal mee naartoe gaat. En voor veel kinderen is een knuffel tijdens het slapen onmisbaar. Maar wat voor milieu-impact gaat er schuil achter dat schattige konijn of die grappige pinguïn? We doken in de wereld van knuffels. Van welke materialen worden knuffels eigenlijk gemaakt en hoe duurzaam is dit? Zijn er ook duurzame knuffels te koop?
Op zoek naar duurzame knuffels
Er wordt steeds meer aandacht besteed aan het materiaal van onze kleding en er zijn steeds meer kledingmerken die duurzamere materialen zoals biologisch katoen, wol, bamboe of Tencel gebruiken. Steeds meer ouders kiezen voor duurzaam geproduceerde kinderkleding of duurzamere materialen. Ook voor speelgoed wordt er steeds vaker duurzamer materiaal, zoals hout, gebruikt. Maar hoe zit het eigenlijk met knuffels? Veel kinderen spelen graag met knuffels. Er zijn zelfs kinderen die hun lievelingsknuffel dag én nacht bij zich hebben. Helaas zijn de meeste knuffels op de markt gemaakt van polyester. Plastic dus. Wat zijn hiervan de gevolgen voor het milieu en onze gezondheid? En zijn er ook duurzame knuffels op de markt? Ik ging op onderzoek uit.
Van welk materiaal zijn knuffels gemaakt?
Mijn dochters zijn pas vijf en twee jaar oud, maar ze hebben allebei al een aardige verzameling knuffels. Een knuffel doet het altijd goed als cadeau. Zo hebben we in de loop der jaren een behoorlijke hoeveelheid knuffels gekregen, waar mijn dochters graag mee spelen. Omdat ik graag zoveel mogelijk natuurlijke stoffen en materialen gebruik, vroeg ik me af waar deze knuffels eigenlijk van gemaakt zijn. Ik ben de labels gaan lezen en heb onderzoek gedaan naar het materiaal van knuffels die in (online) winkels verkocht worden. Mijn conclusie: bijna alle knuffels zijn gemaakt van polyester. Omdat ik de laatste tijd steeds meer lees over de nadelen van polyester, wilde ik hier meer over weten.
Wat is polyester precies?
Polyester is een synthetisch materiaal. Dat wil zeggen dat het door de mens gemaakt is. Polyester wordt voornamelijk gemaakt van aardolie: een fossiele grondstof. Daar hebben we meteen al het eerste probleem, want het winnen van aardolie willen we graag vermijden. Dat is nog niet het enige, want om een polyester textiel vezel van aardolie te maken, is een chemisch proces nodig dat belastend is voor het milieu. En ook hier houdt het helaas nog niet op, want ook tijdens de gebruiksfase en het weggooien van het product, is polyester schadelijk voor het milieu.
Polyester en microplastics
Je zou het misschien niet zeggen als je zo’n schattige knuffel in je hand hebt, maar polyester stof laat microplasticdeeltjes los. Dit zijn kleine plasticdeeltjes van hooguit een halve centimeter groot, die we met het blote oog meestal niet kunnen zien. Dat deze microplastics een probleem zijn voor het milieu, wordt steeds duidelijker. Deze minuscule plasticdeeltjes komen voornamelijk vrij tijdens het wassen en komen zo in onze oceanen en uiteindelijk in onze voedselketen terecht. Maar ook tijdens het gebruik kunnen microplastics in de lucht vrijkomen, die vervolgens in onze longen terechtkomen. Ze zijn dus echt overal! Recente onderzoeken hebben zelfs microplasticdeeltjes ontdekt in het menselijk lichaam: in het bloed, in de longen en zelfs in de placenta van zwangere vrouwen zijn microplastics gevonden. Er is nog meer onderzoek nodig wat hiervan precies het effect is op onze gezondheid, maar volgens mij kan het niet goed zijn.
Volgens Plastic Soup Foundation bestaat 33% van het stof in huis uit microplastics die afkomstig zijn van textiel.
Waarom wordt polyester zo veel gebruikt?
Nu vraag je je misschien af waarom polyester dan zo vaak gebruikt wordt? Polyester wordt niet alleen vaak gebruikt voor knuffels, maar ook voor ander textiel zoals kleding, wasbare luiers, (fleece)dekens, beddengoed, meubelstoffen en zo kan ik nog wel even doorgaan. Waarom dit materiaal zo vaak gebruikt wordt? Van polyester kun je een heerlijk zachte stof maken, het is goedkoop en gaat lang mee. Helaas gaat het een beetje té lang mee: het breekt niet af als het in de natuur terechtkomt. Nu gooi je natuurlijk geen knuffel in de natuur, maar de microplastics kunnen tijdens het wassen, tijdens het gebruik en nadat het product is weggegooid alsnog in de natuur terechtkomen. Over hoe lang het precies duurt totdat polyester volledig biologisch afbreekt, lopen de meningen uiteen, maar de meeste wetenschappers gaan ervan uit dat het eeuwen duurt.
Wat doe ik met de polyester knuffels die ik al heb?
Voordat je nu meteen naar de vuilnisbak rent om alle knuffels die je in huis hebt weg te gooien, kan ik je nog een beetje geruststellen. De meeste microplastics komen vrij tijdens het wassen. Daarom is mijn eerste tip om de polyester knuffels die je hebt, zo min mogelijk te wassen. En as je wilt voorkomen dat microplastics vrijkomen tijdens het gebruik, dan kun je de polyester knuffels anders misschien wel ergens bovenop een kast als decoratie neerzetten. Als de knuffels minder in beweging zijn, komen er ook minder microplastics in de lucht.
Maar als je op zoek gaat naar een nieuwe (of tweedehands) knuffel voor je eigen kinderen of als cadeautje, dan zou ik toch aanraden om op zoek te gaan naar een duurzamer alternatief. Gelukkig zijn er steeds meer duurzame knuffels op de markt.
Welke alternatieven zijn er voor duurzame knuffels?
Nadat ik me in polyester verdiept had, stond voor mij vast: ik wil dit materiaal zo veel mogelijk vermijden. Er bestaat al genoeg plastic in de wereld en ik wil niet nog meer bijdragen aan de plastic soep. Ook kan het niet goed zijn voor onze gezondheid als we omgeven zijn met polyester spullen. Dus de volgende keer dat ik een knuffel koop, wil ik dat deze gemaakt is van een duurzamer materiaal. (Dit geldt natuurlijk ook voor onze kleding, beddengoed en ga zo maar door). Maar wat dan wel? Ik ging op zoek naar duurzamere alternatieven voor knuffels van polyester.
Knuffels van gerecycled polyester
Er komen steeds meer producten, en ook knuffels, op de markt die gemaakt zijn van gerecycled polyester of bijvoorbeeld van PET-flessen die uit de oceaan worden gehaald (en waar vervolgens weer polyester van wordt gemaakt). Een voordeel van gerecycled polyester is dat er geen nieuwe aardolie voor nodig is. Maar het probleem met microplastics los je zo niet op. Van knuffels (en bijvoorbeeld ook kleding) van gerecycled polyester komen nog steeds microplastics af. Er wordt zelfs gezegd dat er van gerecycled polyester nog meer microplastics afkomen omdat het minder robuust is. Daarom valt deze optie voor mij af en koop ik geen knuffels van gerecycled polyester. Dan zou ik nog eerder een polyester knuffel tweedehands kopen.
Duurzame knuffels van biologisch katoen
Mijn zoektocht gaat dus verder. Voor kleding zijn er steeds meer duurzame materialen zoals bijvoorbeeld Tencel en Ecovero, maar voor knuffels beperkt zich de keuze op dit moment nog tot katoen. Omdat de teelt van katoen ook vervuilend kan zijn voor mens en milieu, is het verstandig om voor biologisch katoen te kiezen. En jawel, er zijn schattige knuffels op de markt die gemaakt zijn van biologisch katoen. Ik zet er een aantal voor je op een rij die ik ben tegengekomen tijdens mijn zoektocht:
- Dit schattige knuffeldoekje in de vorm van een konijn van Hoppa komt uit Nederland en is gemaakt van 100% biologisch katoen met een vulling van 100% maisvezels.
- Het Duitse merk Senger Naturwelt maakt duurzame knuffels die ervoor bedoeld zijn om jaren lang mee te gaan. Wat dacht je van deze knuffelbeer gemaakt van biologisch katoen met een vulling van wol? Of dit heerlijke warmtekussen in de vorm van een gans, gemaakt van biologisch katoen en gevuld met kersenpitten.
- Het Duitse merk Sigikid heeft een Green Collectie met duurzame knuffels. Hoe lief is dit schaap gemaakt van 100% biologisch katoen en gevuld met schaapwol?
- Het Deense merk Konges Sløjd heeft super schattige knuffels zoals dit vosje gemaakt van 100% biologisch katoen.
- Liewood is ook een Deens merk en heeft schattige knuffeldoekjes van 100% biologisch katoen voor de allerkleinsten, maar ook toffe knuffels zoals deze giraffe voor grotere kinderen (de buitenkant van de giraffe is gemaakt van 100% biologisch katoen, de vulling van polyester).
- Of wat dacht je van deze schattige knuffel voor de allerkleinsten gemaakt van biologisch katoen met een vulling van gerecycled PET van het merk Keptin-Jr?
Zelf een knuffel maken
Als je creatief bent, kun je natuurlijk ook zelf aan de slag gaan en een knuffel maken. Je kunt bijvoorbeeld zelf een knuffel haken. Er zijn genoeg patronen te vinden. Let wel op dat je wol van natuurlijk materiaal gebruikt, zoals biologisch katoen of bijvoorbeeld schapenwol. Achter schapenwol kan helaas wel dierenleed schuilgaan. Kies daarom altijd voor biologische schapenwol die muesling vrij is. (Mulesing is het wegsnijden, of eigenlijk knippen van delen van de huid rond het achterste van een schaap. Dit wordt gedaan om een wolvrij gedeelte te creëren waar minder urine- en poepvlekken in komen.)
Koop jij vanaf nu duurzame knuffels?
Ik hoop dat ik je inzicht heb kunnen geven in de milieu-impact van knuffels, zodat je de volgende keer wanneer je een knuffel koopt of maakt, een duurzamere keuze kunt maken. Natuurlijk hebben ook duurzamere knuffels impact. Kijk daarom ook eens of je een duurzame knuffel gemaakt van biologisch katoen tweedehands kunt vinden. En mocht je huis al vol staan met polyester knuffels: probeer ze dan zo min mogelijk te wassen en kijk of je ze misschien als decoratie kunt gebruiken.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Op zoek naar een duurzame babyuitzet? Hier lees je wat je echt nodig hebt en wat ook tweedehands kan.
- Cadeautips voor de allerkleinsten nodig? Wellicht biedt het lijstje met duurzame verjaardagscadeaus voor eenjarigen nog inspiratie. Of wat dacht je van het lijstje met duurzame kraamcadeaus, hier zitten ook leuke cadeautips tussen voor op de groei.
- Inspiratie nodig voor het inrichten van de kinderkamer? Zo richt je de kinderkamer duurzaam én prijsbewust in.
Bronnen: De Correspondent en Cosh! over polyester, Plastic Soup Foundation over microplastics uit kleding, Plastic Soup Foundation over microplastics in het menselijk lichaam. Photo credits: hoofdbeeld, meisje met teddybeer, beer & hond: Cottonbro Studio (Pexels), gehaakte olifant: Karolina Grabowska (Pexels), baby met konijn: Antoni Shkraba (Pexels).
