Wist je dat honing het enige door insecten gemaakte voedingsmiddel is dat door mensen gegeten kan worden? Kán worden, want niet iedereen is fan van honing. Veganisten eten bijvoorbeeld geen honing omdat honing een dierlijk product is. Bestaat duurzame honing wel? Is het niet zo erg dat wij een deel van de bijenhoning oogsten voor eigen gebruik? Is de honingindustrie zuiver, of net zo kwalijk voor dier en milieu als andere dierenindustrieën? Bezig bijtje Leonie ging op onderzoek uit om te ontdekken of duurzame honing bestaat of niet.
Meer imkers, meer duurzame honing?
Het houden van bijen voor honing lijkt zowel diervriendelijk als milieuvriendelijk. Zoals je wellicht weet, sterft de bij steeds meer uit, waardoor de bestuiving van bloemen en planten, en dus hun voortbestaan, in gevaar komt. Is het dan niet juist heel goed en duurzaam als imkers bijen houden? Maken zij dus niet per definitie duurzame honing? Helaas niet. De vele honingbijen die imkers fokken, bedreigen juist het voortbestaan van de 357 soorten wilde bijen in Nederland. Die wilde bijen produceren dan wel geen honing, maar zijn veel belangrijker voor de bestuiving van planten en bloemen dan de honingbij. Honingbijen brengen namelijk vrijwel al het stuifmeel naar de bijenkorf in plaats van ze over te dragen aan bloemen onderweg. Ook bezoeken honingbijen andere planten en bloemen dan wilde bijen. Voor het milieu zijn alle hobbyimkers dus niet ideaal. Verantwoorde honing komt hier dus niet uit voort.
Suikerwater in plaats van honing
Bijen maken honing puur als voedsel voor zichzelf. Dit doen ze om te overleven in de winter en gezond te blijven. Producenten van honing – vooral de grote bedrijven – willen echter natuurlijk zoveel mogelijk honing oogsten. Daarom vervangt de imker vaak de honing die de bij opslaat als voedselreserve en geeft daar suikerwater voor in de plaats. De samenstelling van dit suikerwater is heel anders dan dat van honing, waar essentiële voedingsstoffen voor de bij inzitten. Hierdoor verzwakken de bijen gaandeweg en worden ze meer vatbaar voor ziektes en mijten. Diervriendelijk is de honing dus niet.
‘Superbij’ zorgt niet voor duurzame honing
In de afgelopen decennia is door het fokken en kruisen van honingbijen inmiddels een soort ‘superbij’ ontstaan. Deze bij geeft meer honing dan ooit. Dit klinkt wel een beetje als de bio-industrie, niet? Helaas blijkt er inderdaad geen duurzame honing uit voort te vloeien. Naast het genetische manipuleren, wordt de koningin vaak kunstmatig geïnsemineerd. Zaad voor die inseminatie wordt verkregen door in het achterlijfje van een bij te knijpen. Voor één inseminatie zijn tien tot twaalf zaadwinningen nodig. Voor de inseminatie wordt de koningin buiten bewustzijn gebracht. Daarnaast worden haar vleugels vaak afgeknipt om te zorgen dat ze niet wegvliegt, en de kolonie haar volgt.
Een overschot aan honingbijen
Om te zorgen voor genoeg eten voor de bij, plaatsen imkers hun korven met honingbijen veelal in gebieden waar veel stuifmeel is. Ze houden daarbij geen rekening met de wilde bij. De overpopulatie van honingbijen in het gebied zorgt bij de wilde bijen voor een voedseltekort. Ze worden op die manier uit het gebied verdreven, waardoor er veel minder bloemen en planten bestoven worden en er in de toekomst nóg minder voedsel is. Ook kunnen honingbijen ziektes overbrengen op de wilde bijen. Wederom kunnen we dus helaas niet zeggen dat de imkers voor duurzame honing zorgen.
Honing oogsten
De honingbij bedreigt dus de wilde bijen, maar het proces van honing oogsten is voor de honingbij zelf ook niet bepaald fijn. Zelfs bij hobby-imkers, die meestal zo goed mogelijk voor hun bijen proberen te zorgen, sterven er altijd wel bijen bij het oogsten van de honing. Of deze honing nu als duurzame honing wordt bestempeld of niet. De bijen worden bedolven onder de honing of geplet. Veel honing in de supermarkt is van grote bedrijven afkomstig. Sommige van die bedrijven doden na het oogsten van de honing standaard het hele bijenvolk. Dit is goedkoper dan ervoor te zorgen dat de bijen in de winter genoeg te eten hebben.
Duurzame alternatieven voor honing
Geen fijne conclusies dus, in deze zoektocht naar het bestaan van duurzame honing. Gelukkig is het voor mensen helemaal niet nodig om honing te gebruiken. Honing verzacht weliswaar de keel, maar heeft verder geen geneeskrachtige werking. Je kunt prima duurzame alternatieven voor honing gebruiken als zoetstof, zoals agavesiroop, ahornsiroop, melassestroop, kokosbloemsiroop of dadelstroop.
Wil je toch echt honing gebruiken, maar dan wel iets duurzamer dan de standaardvarianten? Probeer dan in ieder geval uit te zoeken of de bijen niet gevoed worden met suikerwater en of de imker op traditionele wijze werkt. In harmonie met de natuur. Zo wordt alle honing die The Body Shop in zijn producten gebruikt duurzaam geproduceerd. Ook de honing van Odin is duurzamer en komt van hun eigen biodynamische imkerij. Koop in andere gevallen sowieso biologische honing; de kans is groter dat deze bijen niet met suikerwater gevoed zijn.
Duurzame honing: ja of nee?
Redelijk verbaasd moet ik na mijn bovenstaande feiten over honing wel concluderen dat duurzame honing waarschijnlijk niet bestaat. Er is tussen de verschillende soorten honing zéker verschil in diervriendelijkheid en milieuvriendelijkheid, maar als een paal boven water staat dat honing in essentie voor de bij zelf bedoeld is, en niet voor de mens. Mocht honing nu echt een essential in jouw huishouden zijn, kies dan in ieder geval voor biologische honing.
Meer duurzame foodtips van thegreenlist.nl
- Soja heeft een slechte reputatie. Maar hoe zit dat nou echt? In dit artikel lees je alles over soja.
- Palmolie heeft ook een slechte reputatie. In dit artikel kom je erachter dat het niet zo zwart-wit is als je misschien denkt.
- Benieuwd hoe duurzaam jackfruit is? Lees dan snel dit artikel over jackfruit.
Bronnen: Veganistischkoken.nl over waarom veganisten geen honing eten. Ook op .VeganChallenge.nl wordt gedeeld waarom vegans geen honing eten. Ook de Nederlandse Vereniging voor Veganisme vertelt over honing en veganisme. Opieartikel van cooperatie Odin over ‘Beewashing’. Ekoplaza Maastricht informeert over biologische honing. Photo credits: hoofdbeeld: Bianca Ackermann (Unsplash), honing: Micheile dot com (Unsplash), imker met gele handschoenen: Anete Lusina (Pexels), bijen op hout: Johann Piber (Pexels), close-up bij: David Hablützel (Pexels), laatste foto bijen: Hansjorg Keller (Unsplash).
