Duurzame koffie: hoe drink je een bakkie pleur bewuster?

Een kopje koffie is een fijn begin van de dag. Of je gaat lekker koffieleuten met je vriend(in) of je collega. Maar achter die koffie gaat een heel web aan (negatieve) impact schuil. We duiken in de wereld van duurzame koffie en we ontdekken dat je met kleine stappen al een groot verschil kunt maken.

Wat is er mis met koffie?

Als we net genieten van een cappuccino of een straffe espresso staan we er niet altijd bij stil dat koffie een tropisch product is. Dat betekent dat koffie niet in Nederland groeit. Dus moeten we het importeren uit Zuid-Amerika, Afrika en Azië met een vrachtschip. Daardoor zitten er heel wat transportkilometers, met bijbehorende uitstoot, in je bakkie pleur. Maar met de teelt van koffie zijn er ook nogal wat problemen. Koffieteelt heeft een hoge milieubelasting door waterverbruik voor beregening en het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. En door de groeiende vraag naar koffie worden er helaas steeds meer gebieden ontbost voor koffieteelt. Het verdwijnen van (tropisch) bos versnelt klimaatverandering en zorgt voor een enorm verlies aan biodiversiteit.

En de koffieboeren dan?

Of de bovenstaande milieuproblemen nog niet genoeg zijn, worden koffieboeren vaak slecht behandeld en onderbetaald. Dat maakt je bakkie troost toch wat troostelozer helaas. Maar we kunnen er niet onderuit; om ons goedkope kopje koffie te produceren, worden koffieboeren zo weinig betaald dat ze er niet van kunnen leven.

Een eerlijke prijs voor koffieboeren.

Hoe drink je duurzamer koffie

Moet je je dagelijkse bakkie pleur dan achterwege laten? Nee, hoor. Gelukkig kun je met kleine stappen al zorgen je koffie veel duurzamer wordt. Ik help je op weg:

Voorkom verspilling van koffie

Nederlanders drinken gemiddeld vier kopjes koffie per dag. Maar daarnaast gieten we ook zo’n 23 liter koffie per jaar per Nederlander door de gootsteen. Zo, dat is vel! Dat is natuurlijk zonde, er is zovel moeite gedaan om die koffie te telen en naar jouw apparaat te krijgen. Het belangrijkste verschil maak je dus door niet meer koffie te zetten dan je drinkt. Zo simpel kan het al zijn! Met koffiecups of kopjesmachines gaat dat gemakkelijker, dan met filterkoffie. En ook een espressomachine zet koffie op maat. Maar let wel op dat je deze niet de hele dag aan laat staan en energie laat verspillen. Zet of giet je koffie in een thermoskan, zodat hij langer vers en lekker blijft. Zo verspil je zo min mogelijk van je bakkie!

Gebruik plantaardige melk of drink je koffie zwart

Een koffie verkeerd heeft een veertien keer zo’n hoge klimaatimpact dan een espresso, volgens Milieu Centraal. Dat komt door de grote CO2-uitstoot en milieu-impact van melkproducten. Zwarte koffie heeft daarom de laagste klimaatimpact van alle kopjes koffie. Drink je graag melk in je koffie, kies dan bij voorkeur voor plantaardige melk. Er is ruime keuze aan (opschuimbare) havermelk, rijstmelk, sojamelk, kokosmelk en amandelmelk voor in de koffie.

Kies voor koffie met een keurmerk

Omdat de milieu-impact van koffie zo groot is, maakt het een groot verschil welke koffie je drinkt. Als je kiest voor topkeurmerken zoals Rainforest Alliance, EU-biologisch, Fairtrade of EKO keurmerk maak je een bewuste en betere keuze voor koffie met minder milieu-impact en/of betere werkomstandigheden voor koffieboeren. Wil je meer weten over keurmerken? Hier hebben we een uitgebreid artikel over geschreven.

Kies voor direct trade koffie

Direct trade koffie is de nieuwste ontwikkeling in koffieland. En dat is goed nieuws voor koffieboeren! Door rechtstreeks handel te doen met koffieboeren en geen geld kwijt te zijn met tussenhandelaren, krijgen de boeren eerlijke prijzen voor hun koffiebonen. Door een eerlijke prijs te betalen aan koffieboeren, drinkt je kopje koffie toch net iets lekkerder. Meer weten over direct trade? Onderaan dit artikel staan een aantal koffietips. En kijk vooral ook de aflevering van De Prijsknaller erover.

Gebruik herbruikbare cups

Zet je koffie met een cupjes machine; kies dan voor herbruikbare cupjes. Op die manier produceer je een stuk minder afval, dan met wegwerp. Herbruikbare koffiecups moet je zelf vullen, maar gaan tijden mee. Ook al claimen grote merken dat hun aluminium cupjes te recyclen zijn; het kost erg veel energie om dit te doen. En bovendien worden veel cupjes simpelweg bij het restafval gegooid. Zo zonde!

Neem je eigen beker mee

Haal je regelmatig een kopje koffie buiten de deur? Breng dan je eigen beker mee om veel onnodig afval te voorkomen. Veel koffiezaken geven zelfs korting als je je eigen koffiebeker meebrengt, zoals Starbucks, Kiosk, De Broodzaak en AH to go. Update: sinds 1 juli 2023 moet je betalen voor wegwerpbekers, dus ook voor koffiebekers. Nog een extra reden om altijd je eigen beker in je tas te hebben!

Hergebruik je koffiedik

Koffiefilters met koffiedik kun je kwijt in je GFT container. Maar je kunt je koffiedik ook nog op andere manieren gebruiken in huis. Koffiedik is namelijk een uitstekende bodemverrijker voor in je tuin of bij je kamerplanten. En gebruik je het in je moestuin, dan verjaagt het slakken. Koffiedik kun je ook gebruiken om overheerlijke oesterzwammen op te kweken. En als je droge koffiedik mengt met een olie kun je het ook gebruiken als scrub onder de douche. Sommigen zeggen zelfs dat je cellulitis ervan vermindert!

Duurzame koffie: een deel van de verbetering zit in je eigen koffiegewoontes.

Hoe drink je een duurzaam kopje koffie?

Wat de beste keuze is voor duurzame koffie is natuurlijk afhankelijk van je smaak. Maar koffie op maat zetten en zo min mogelijk verspillen is een heel gemakkelijke en duurzame stap. Zwarte koffie is duurzamer dan koffie met melk, alhoewel plantaardige melk een goed alternatief is. Kiezen voor koffie met een keurmerk en herbruikbare koffiecups zijn ook hele goede duurzame keuzes. En je verdient natuurlijk extra bonuspunten met je eigen beker en het hergebruik van je koffiedik. 

Mooie duurzame koffiemerken

Om je een op weg te helpen, deel ik tot slot een aantal duurzamere koffiemerken die het proberen waard zijn:

• Moyee gaat voor FairChain, waarbij koffieboeren een eerlijke prijs krijgen en de bonen in het land van herkomst gebrand wordt. Moyee verkoopt koffiebonen, espressomaling, filtermaling en afbreekbare cups.
• Wakuli betaalt een betere prijs aan boeren en brandt hun lichte (!) koffie in Nederland. Wakuli verkoopt koffie als bonen, gemalen en in afbreekbare cups.
• EEK koopt hun koffie rechtstreeks in bij boeren in Brazilie en Guatamala voor een eerlijke prijs. Daarnaast investeert EEK voor elke kilo verkochte koffie 50 cent in natuur en klimaat voor positieve impact. EEK verkoopt koffiebonen. 
• Speciality koffieleveranciers van Usawa streven naar gelijkheid in de wereld en kopen hun koffie tegen fair trade prijzen. Usawa levert koffiebonen, snelfiltermaling, espresso en french press maling.
• Medellin secret koopt via direct trade in bij koffieboeren voor eerlijke prijzen. Medellin secret verkoopt koffiebonen, espresso, filtermaling en french press maling.
• De fair trade en biologische koffie van Fairtrade original wordt gekocht voor eerlijke prijzen voor een leefbaar loon voor koffieboeren. Fairtrade original is te koop in de supermarkt als koffiebonen en snelfiltermaling.
• Zwarte koffie verkoopt direct trade koffie, rechtstreeks ingekocht bij de lokale koffieboer. Zwarte koffie verkoopt koffiebonen, espresso en filtermaling.
• Koffiejongens produceren koffie met het Rainforest Alliance keurmerk.
• Super Brew levert biologische koffie en compenseert hun eigen CO2-uitstoot. Super brew verkoopt koffiebonen.
• Terra Etica verkoopt biologische en fair trade koffie. Terra Etica is verkrijgbaar als koffiebonen, espresso, filtermaling en oploskoffie.
• De lijst met duurzame koffiemerken die het beter willen doen is veel langer dank dit lijstje. Denk bijvoorbeeld ook aan duurzame koffie van Peeze, van Simon Levelt of van Café Intension.
  
  

Meer duurzame boodschappentips van thegreenlist.nl

• Bekijk ook: wijn duurzamer kiezen.
• Bekijk ook: goedkoop boodschappen doen, maar dan duurzaam.
• Bekijk ook: dit leerden wij over thee!
  
  

Bronnen: Koffie & Thee Nederland, Volkskrant, Milieu Centraal. Photo credits: Hunter (Pixabay), Juan Pablo (Pexels), Chevanon (Pexels), Valeriia Miller (Pexels).