Een veelbesproken thema bij ouders met jonge kinderen: wasbare luiers. Sommigen zweren erbij, terwijl anderen er niet aan moeten denken. Dat wegwerpluiers een hoop afval veroorzaken staat vast. Maar zijn wasbare luiers ook duurzamer als je het wassen en de productie van de luiers meerekent? En hoe zit het met duurzame alternatieven van wegwerpluiers? Duurzame mama Kirsten ging voor ons op onderzoek uit.
Wasbare luiers versus wegwerpluiers
Met wasbare luiers kun je een hoop afval en geld besparen. Volgens Milieu Centraal heb je met wegwerpluiers ongeveer driehonderd kilo luierafval per jaar! Ook kost het gebruik van wegwerpluiers je ongeveer vijfhonderd euro meer per kindje dan wasbare luiers. Maar als je wilt weten of wasbare luiers echt duurzamer zijn, moet je de milieu-impact van de productie van de luiers en het wassen natuurlijk ook meerekenen. Ook zijn er tegenwoordig duurzame wegwerpluiers en initiatieven voor het recyclen van luiers. Het is dus iets minder zwart-wit dan het op het eerste gezicht lijkt. In dit artikel lees je alles over de milieu-impact van luiers, zodat je een weloverwogen keuze kunt maken.
De impact van wasbare luiers
Als je de (negatieve) impact van luiers wilt weten, moet je naar het hele plaatje kijken. Van de productie van de luiers tot aan de afvalwerking. Je moet dus rekening houden met de hele levenscyclus van het product. Een recent overzicht van studies over wasbare en wegwerpluiers die hier rekening mee houden, vind je in het rapport van het United Nations Environment Programme. De conclusie van dit rapport: wasbare luiers zijn duurzamer dan wegwerpluiers als ze op een zuinige manier gewassen worden. Dat wil zeggen: als er tijdens het wassen zo min mogelijk water en energie wordt verbruikt. Omdat de meeste milieu-impact van wasbare luiers zit in het wassen, is de milieu-impact sterk afhankelijk van de gebruiker. Als je de volgende tips opvolgt, zijn wasbare luiers de meest duurzame keuze.
Tips voor het wassen van wasbare luiers
- Zorg ervoor dat je alleen wassen draait met een volle wasmachine.
- Gebruik het liefst een energiezuinige wasmachine.
- Voor het milieu is het beter om de luiers op 40°C en de eco-stand te wassen, maar voor de hygiëne van de luiers is het wel aan te raden om ze regelmatig op 60°C en met genoeg water te wassen.
- Gebruik liever geen droger.
Meer tips voor duurzaam wassen lees je in dit artikel.
Tips voor het kopen van wasbare luiers
Ook al wordt de meeste milieu-impact van wasbare luiers veroorzaakt door het wassen; de productie heeft ook invloed. Daarom is het verstandig om je van tevoren goed te informeren en de luiers zo lang mogelijk te gebruiken. Er is namelijk een groot aanbod aan wasbare luiers en er zijn verschillende systemen. Daar is zoveel over te vertellen, dat ik er een apart artikel aan heb gewijd. Het zou zonde zijn als je een type luier koopt die voor jullie niet werkt en dan alsnog overstapt op wegwerpluiers. Om dit te voorkomen kun je eerst wasbare luiers lenen of huren, zodat je weet of het wat voor je is. Op de website van WasbareluierWereld vind je een overzicht van aanbieders waar je wasbare luiers kunt huren. Volgers van thegreenlist.nl tipten om een gratis consult te volgen bij bijvoorbeeld Nappys.nl. Nog een goede tip als je meer wilt weten over wasbare luiers: het Instagram-account van @luierhuis. Ten slotte werd de Billenboetiek getipt als een winkel waar je goed advies krijgt.
Wasbare luiers bij ons thuis.
Materialen van duurzame luiers
Wasbare luiers worden gemaakt van allerlei verschillende materialen. Als je kiest voor een natuurlijk materiaal zoals katoen, bamboe of hennep, kies dan het liefst voor stoffen van bio-kwaliteit met een milieukenmerk. Er zijn ook wasbare luiers waar een beetje polyester aan toegevoegd is. Alhoewel de productie en het wassen van plastic belastend is voor het milieu, hebben deze luiers wel voordelen: ze nemen sneller vocht op, zijn steviger en gaan langer mee. Daarom is het lastig om te zeggen wat duurzamer is. Met fleece zou ik wel oppassen, want zoals je in dit artikel kunt lezen, komen er microplasticvezels vrij wanneer je fleece wast.
Een wasbare luier heeft een buitenlaag nodig die geen water doorlaat. Veelgebruikte materialen zijn PUL en TPU, allebei gemaakt van polyester. Toch kun je er ook voor kiezen om alleen natuurlijke materialen te gebruiken, bijvoorbeeld door het gebruik van een wollen overbroekje. Een wolbroekje moet dan wel weer behandeld worden met lanoline om het waterdicht te maken en is niet vegan.
Meer informatie over de verschillende materialen waar wasbare luiers van gemaakt worden, heb ik ook voor je. Bekijk dan dit artikel even.
De fijnste merken wasbare luiers (volgens volgers van thegreenlist.nl):
Er is dus tegenwoordig enorm veel keuze aan wasbare luiers en daarom is het verstandig om je van tevoren goed te informeren. Of vraag eens na bij moeders in je omgeving die wasbare luiers gebruiken en hier enthousiast over zijn. Omdat veel volgers van thegreenlist.nl al fan zijn van wasbare luiers, hebben we naar hun favoriete merken gevraagd:
Wil je het nog een stapje duurzamer maken? Dan kun je ervoor kiezen om tweedehands wasbare luiers te kopen. Goede merken gaan vaak langer mee dan één kindje en kun je ook weer verkopen of weggeven, als je ze zelf niet meer nodig hebt.
Nog een duurzame tip van een volger: voor de nacht, of als je kindje veel plast, heb je zogenaamde boosters nodig. Dit zijn losse inleggers voor de luier, die veel vocht opnemen. Deze hoef je niet per se te kopen, maar kun je ook zelf maken van iets wat je al hebt dat goed absorbeert zoals bijvoorbeeld een hydrofiele doek, een oude theedoek of zelfs je oude sok!
De milieu-impact van wegwerpluiers
Ook al zijn er steeds meer ouders fan van wasbare luiers, er is ook een grote groep die er niet aan moet denken om wasbare luiers te gebruiken. Zoals je hierboven kunt lezen, hangt de impact van wasbare luiers sterk af van hoe er gewassen wordt. Wanneer jij bijvoorbeeld een oude energieslurpende wasmachine hebt en geen groene stroom, dan kan de milieu-impact van wasbare luiers zelfs groter zijn dan die van wegwerpluiers. Bij wasbare luiers zit de impact dus vooral in de gebruiksfase, dus tijdens het wassen. Bij wegwerpluiers is dit een ander verhaal. Hier zit de impact vooral in het productieproces en bij de afvalverwerking.
Productieproces wegwerpluiers
Wegwerpluiers bestaan uit houtpulp, plastic en kunststofkorrels (om precies te zijn korrels van Super Absorberend Polyacrylaat, ofwel SAP). Om houtpulp te maken, zijn bomen en energie nodig. Bovendien veroorzaakt het watervervuiling. Voor het plastic en de kunststofkorrels is aardolie nodig. Deze grondstof is niet hernieuwbaar en het winnen en verwerken van aardolie is slecht voor het milieu. Ten slotte is er energie nodig voor de productie van de luiers en de verpakking. Er is één klein lichtpuntje: doordat de luiers bijna twee keer zo licht zijn als vroeger, zijn ze nu minder slecht voor het milieu, aldus Milieu Centraal.
Wegwerpluiers versus wasbare luiers.
Afvalverwerking wegwerpluiers
Ook de afvalverwerking van wegwerpluiers heeft impact op het milieu, al is het iets minder dan het productieproces. Toch loont het om naar de afvalverwerking te kijken. Wegwerpluiers die op een verkeerde manier worden weggegooid, kunnen veel negatieve impact hebben op het milieu. Jaarlijks worden er in Nederland één miljard babyluiers weggegooid. Het grootste gedeelte van deze wegwerpluiers belandt bij het restafval en wordt verbrand in een afvalenergiecentrale. Hierbij komt niet alleen CO2 vrij, maar gaan er ook waardevolle grondstoffen verloren die anders gebruikt hadden kunnen worden om nieuwe producten van te maken.
In ongeveer veertig gemeentes in Nederland staan er speciale afvalcontainers en er zijn ook containers te huur voor het inzamelen van wegwerpluiers, zodat ze vervolgens gerecycled kunnen worden. Klinkt goed toch? Alleen nu is het probleem dat er op dit moment in Nederland maar één fabriek is die wegwerpluiers kan recyclen (de ARN in Nijmegen). Dit betekent dat het overgrote deel van de ingezamelde wegwerpluiers alsnog wordt verbrand. Toch is het niet helemaal zinloos om wegwerpluiers gescheiden in te zamelen, want hoe meer mensen dit doen, hoe duidelijker het wordt dat het dringend nodig is dat er meer capaciteit komt voor het recyclen van luiers. Of om toch eens wasbare luiers te proberen, want ook al kunnen er bij het recyclen van wegwerpluiers energie en grondstoffen worden teruggewonnen, het proces zelf kost ook veel energie.
Tips voor duurzame wegwerpluiers
Nu we weten waar de milieu-impact van wegwerpluiers vandaan komt, kunnen we kijken of er duurzamere alternatieven zijn en hoe je deze negatieve impact kunt verkleinen. Hier volgen een paar tips:
- Niet alle wegwerpluiers zijn hetzelfde. Er komen steeds meer luiers op de markt die (gedeeltelijk) van natuurlijke materialen zijn gemaakt. Deze producten zijn over het algemeen beter voor de huid van je baby en voor het milieu. Toch zijn deze luiers niet altijd in alle opzichten duurzamer. Soms is er voor natuurlijke ingrediënten bijvoorbeeld meer landbouwgrond of water nodig, wat het dan weer minder duurzaam maakt.
- Waar je wel op kunt letten, is om luiers te kopen die een keurmerk hebben, zodat je weet dat de grondstoffen op een eerlijke manier verkregen zijn. Keurmerken voor wegwerpluiers zijn het FSC- , Nordic Ecolabel of PEFC-keurmerk. Voorbeelden van merken die aan één of meerdere van deze keurmerken voldoen zijn: Lillydoo Green, Bambo Nature, Eco by Naty, Pura, Eco Muumi en de Pure & Soft luiers van Kruidvat.
- Kersverse ouders willen meestal alles perfect doen. Er wordt vaak voor elk plasje een nieuwe luier aangedaan, maar dit is echt niet nodig. Wissel de luier alleen voor een grote boodschap of als hij echt vol is. Zo voorkom je onnodig afval. En koop vooral niet te veel luiers in de kleinste maat, want daar zijn ze zo uitgegroeid.
- Gooi vieze wegwerpluiers nooit bij het GFT-afval, ook niet als de fabrikant op de verpakking zet dat de luiers biologisch afbreekbaar zijn. Gebruikte wegwerpluiers horen bij het restafval.
- De negatieve impact van wegwerpluiers hangt af van het gewicht van de luier. Kies daarom een luier die zo licht mogelijk is. Bewaar de super absorberende luiers voor ‘s nachts en doe je kindje overdag een lichtere luier aan.
- Hoe sneller je kind zindelijk is, hoe minder luiers je nodig hebt. Er zijn zelfs ouders die helemaal geen luiers nodig hebben, omdat ze vanaf de geboorte letten op de signalen van hun baby en hun kindje dan boven het potje of de wc houden. Toen ik dit voor de eerste keer hoorde, klonk dit voor mijn heel ongeloofwaardig. Maar toen ik meer las over babyzindelijkheidscommunicatie en bij mijn tweede kindje goed op de signalen lette, geloof ik dat dit zeker mogelijk is. Je moet er natuurlijk wel wat tijd en moeite in investeren, maar dit verdien je daarna weer terug.
Hybride luiers en een hybride omgang met luiers
Kun je niet kiezen tussen wasbare luiers of wegwerpluiers? Er zijn ook tussenoplossingen. Zo zijn er hybride luiers van Pampers die bestaan uit een wasbaar broekje en een wegwerp binnengedeelte. Wat de precieze milieu-impact van deze luiers is, heb ik helaas niet kunnen vinden. Om het echt duurzaam te maken zou de wegwerp binnenluier een stuk lichter moeten zijn dan normale luiers, want anders heb je de impact van de binnenluier én van het wassen van het overbroekje.
Ook zijn er veel ouders die bijvoorbeeld overdag wasbare luiers gebruiken en ‘s nachts of op vakantie wegwerpluiers. Als je geïnteresseerd bent in wasbare luiers, maar niet zeker weet of het wat voor jou is, kun je natuurlijk ook gewoon met één of twee (tweedehands) wasbare luiers beginnen en langzaam overstappen. Of begin eens met een wasbare zwemluier. Alle kleine beetjes helpen.
De impact van wasbare versus wegwerpluiers
Zoals bij veel duurzame onderwerpen, is er geen kant-en-klaar antwoord wat precies de duurzaamste keuze is. Bij wegwerpluiers zit de impact voornamelijk in het productieproces en bij de afvalverwerking, terwijl de impact van wasbare luiers vooral in de gebruiksfase zit. Of wasbare luiers duurzamer zijn dan wegwerpluiers, hangt dus voornamelijk van de gebruiker af. Als je op een energiezuinige manier wast, zijn wasbare luiers over het algemeen duurzamer. Dit doe je bijvoorbeeld door alleen volle wassen te draaien en geen droger te gebruiken. Ook als je voor wegwerpluiers kiest, kun je dit een stukje duurzamer doen. Kies voor wegwerpluiers met een keurmerk en probeer zo min mogelijk luiers te gebruiken door niet voor elk plasje een schone luier aan te doen. En voor beide soorten luiers geldt: hoe eerder je kindje zindelijk is, hoe beter voor het milieu en natuurlijk ook voor je portemonnee.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Bekijk ook: duurzame babyuitzet, wat heb je echt nodig (en wat kan tweedehands).
- Bekijk ook: het lijstje met de leukste duurzame kraamcadeaus.
- Bekijk ook: borstvoedingstips, zo ben je goed voorbereid.
- Bekijk ook: een duurzame zwangerschap: hoe pak je dat aan?
Bronnen: Milieu Centraal, greenbutt over materialen, Milieu Centraal over luiers, informatie over PUL en TPU, over luierrecycling, onderzoek naar luiers, van luier naar grondstof. Photo credits: Juan Pablo Serrano Arenas (Pexels), Leah Kelly (Pexels), Kirsten Schoner.
