Wie kent hem niet met zijn schattige snuit en zijn stekels? De egel is één van onze favoriete dieren in de tuin. Naast dat het een heel leuk dier is, voelt het als een kroon op het tuinwerk als er een egel op bezoek komt. Een vorm van waardering, soort van ‘hey wat een fijne tuin, hier kom ik wonen’. Maar wist je dat het slecht gaat met de egels in Nederland? De afgelopen tien jaar is de helft van alle egels verdwenen! Hoogste tijd dus om in actie te komen voor de egel!
Het gaat slecht met de egel en dat komt door ons
In tien jaar tijd is de egelpopulatie gehalveerd, terwijl egels hele nuttige dieren zijn. Ze eten soms wel veertig slakken per nacht, een betere bewaker van je moestuin kun je je niet wensen! Omdat steeds meer tuinen ‘onderhoudsvriendelijk’ betegeld zijn, kunnen egels steeds moeilijker voedsel en schuilplekken vinden. Hierdoor gaan ze de straat op en worden ze vaker aangereden. Ook worden egels regelmatig overreden of sterven ze door het binnenkrijgen van land- en tuinbouwgif, waaronder (biologische) slakkengif. Of wat dacht je van robotgrasmaaiers die ’s nachts hun werk doen. Brrr… ook dat apparaat maakt veel egelslachtoffers. Je leest het: de grootste vijand van de egel zijn wij, mensen. Tijd om hier verandering in te brengen. Kom op, laten we dit schattige en nuttige diertje beter beschermen. Ik vertel je hoe!
Waarom zou je een egel in je tuin willen hebben?
Egels voeden zich vooral met kevers, regenwormen, spinnen, slakken, duizendpoten en rupsen. Insecten die door sommige als ongewenst worden gezien, maar elk dier heeft zo zijn functie. En als je al deze insecten in je tuin hebt, gaat het dus al best aardig met de biodiversiteit in je tuin, hartstikke goed bezig dus! Dus heb je een egel, dan is er voldoende voedsel in je tuin. Een egel zorgt voor balans in je tuin, door het eten van de insecten zorgt hij dat er niet te veel van deze insecten zijn.
Heb je een slakkenplaag? Maak dan je tuin egelvriendelijk(er) en dit maatje zal je komen helpen met de bestrijding. Een egel kan acht jaar oud worden, dus tel uit je winst. Hij doet verder helemaal geen kwaad: hij maakt geen kuilen, knaagt geen spullen kapot, hij is niet agressief en hij zorgt met zijn ontlasting ook nog eens voor gratis bemesting van je tuin.
Links: een babyegel in Amanda’s tuin. Rechts: Amanda helpt de egel door wat te drinken en eten neer te zetten.
Acht tips om de egels te helpen:
- Wonen: van nature komen egels vooral in de bosranden voor, maar ook in de meer natuurlijke tuinen voelen ze zich op hun gemak. Ze leven solitair in een vast gebied. Laat bladeren, een takkenhoop, boomstronken of een composthoop in de tuin liggen. Hieronder kunnen egels een nest maken. Je kunt ook een egelhuis maken van hout. Deze plaats je onder een struik of achter een tuinhuisje. Heb je een vijver in je tuin? Zorg dan voor een schuine oever of een loopplankje zodat de egel er gemakkelijk in/uit kan.
- Eten: egels eten allerlei insecten, gebruik geen gif in je tuin, want dan legt ook de egel het loodje. Een egel lust ook een afgevallen appel, een paddenstoel en is gek op eieren. Zorg voor zo veel mogelijk inheems groen in je tuin, dit trekt insecten aan die weer het voedsel zijn voor de egel. Creëer rommelhoekjes met dood hout en tuinafval, ook daar gaan veel insecten zitten.
- Drinken: zorg altijd voor een schaaltje vers water in de tuin. Een egel zal ook uit een vijver drinken. Zet geen melk neer, daar kan een egel niet tegen.
- Schuilen: zorg voor struiken en wat dichte begroeiing, hier kan de egel schuilen bij gevaar en slechte weersomstandigheden.
- Voortplanting: bij de paringsdans kunnen nogal wat geluiden voortkomen. Na een dracht van vijf weken worden gemiddeld vijf jongen geboren. Drie weken later gaan ze met hun moeder op pad om voedsel te zoeken. Een egelhuis of rommelhoekje doet dienst als nest. En ook hier weer is voedsel belangrijk om de egels te helpen.
- Toegankelijkheid: egels kunnen een snelheid van twee meter/seconde halen en leggen een paar kilometer per nacht af op zoek naar voedsel. Zorg dat een egel makkelijk van jouw tuin naar die van de buren kan gaan, zonder dat ze daarvoor via de straat moeten gaan met het risico om aangereden te worden. Kies liever voor een haag als erfafscheiding of maak egelpoortjes in je schutting van ongeveer 15x15cm. Zorg dus dat je tuin niet afgesloten is maar toegankelijk. Hoe meer buren hun tuin toegankelijk maken, hoe veiliger de egel zich kan verplaatsen!
- Winterslaap: de winterslaap duurt van oktober-november tot maart-april. De egel verliest dan zo’n 40% van zijn lichaamsgewicht. Hij moet dus vóór en na de winterslaap extra eten. Je kunt ze helpen door het neerzetten van egelpaté en droog of nat kattenvoer. Zet een kistje over het voer om te voorkomen dat de buurtkatten mee eten. Hoe je een egelvoerstation maakt, zie je hier.
- Veiligheid: hou je hond/kat ’s nachts binnen. En heel belangrijk als je een robotmaaier hebt, maai alleen overdag. Let er ook op dat je geen gaas/netten/draad/blikjes/bekertjes laat slingeren, egels zijn nieuwsgierig en komen gauw vast te zitten.
Hoe weet je of je een egel in je tuin hebt?
Egels laten vaak een cadeautje voor je achter: smeuïge, zwarte uitwerpselen. De drolletjes van een egel zijn tot één cm dik en ongeveer vier cm lang en bevatten vaak grove resten van insecten.
Egels zijn vaak actief vanaf dat de zon ondergaat. Ik heb hem zelf al vaker op het gazon gespot, daar zat hij te zoeken naar insecten. Je kunt ze ook horen ritselen tussen de struiken en bladeren.
Ook kun je een wildcamera ophangen bij een voer- of drinkplaats om te kijken wie er komt eten.
Tips om meer te leren over egels
- Spreekbeurt over de egel.
- Lespakketten en werkbladen.
- Wil je meer weten over deze stekelige vrienden: bekijk de website van de Egelwerkgroep Nederland.
Meer groene tuintips van thegreenlist.nl
- Lees hier waarom het belangrijk is om gifvrije tuinplanten te kopen.
- Ook de vogels kun je helpen. Bekijk hier met welke planten en struiken je de tuin op een vogelvriendelijke manier in kunt richten.
- Waarom is het zo belangrijk om inheemse planten in je tuin te zetten? Lees hier onze tips voor een echt groene tuin.
Photo credits: hoofdbeeld: Alexas-Fotos (Pixabay), overige foto’s: Amanda Sniekers.
