Misschien merk je het niet op als je met je karretje langs de schappen tuft, maar een supermarkt kan aan heel veel knoppen draaien om de impact op het milieu te verkleinen. We gingen in gesprek met Elise van PLUS supermarkt naar aanleiding van het nieuws dat alle verse zuivel van het PLUS huismerk vanaf nu standaard biologisch is (en van Nederlandse koeien komt) zonder de prijs te verhogen. ‘De meerprijs nemen wij voor onze rekening, zodat consumenten aantrekkelijk duurzame aankopen kunnen doen. Ook in tijden van inflatie. De boeren krijgen uiteraard wel de meerprijs die bij biologisch past.’
PLUS supermarkt duurzaam?
In samenwerking met PLUS supermarkt
In het dorp waar ik woon, Ouderkerk aan de Amstel, boffen we met een fijne PLUS supermarkt. Ik kan er goed terecht voor mijn duurzame boodschappen en ik red regelmatig nog wat afgeprijsde leftovers die bijna over de THT-datum zijn. Dat ik met mijn boodschappenstijl een bijdrage kan leveren aan een betere planeet, is voor mij vanzelfsprekend. Maar wat kan een supermarkt eigenlijk doen? Mijn conclusie na het gesprek met Elise: veel. Want met de inkoop van duurzamere producten, het transport, de verpakkingsmaterialen, minder voedselverspilling en energieopwekking kan een retailer als PLUS met ruim driehonderd winkels veel doen om klimaat- en milieuvriendelijker te zijn. Juist ook kleine stapjes zijn ontzettend belangrijk, want een supermarktketen is een gróót bedrijf. Ben je kritisch op supermarkten? Lees dan beslist dit interview, ik kon al mijn vragen en vooroordelen kwijt bij Elise en ik ben positief verrast over ‘mijn PLUS’.
PLUS huismerk is vaak al een duurzamere keuze
Biologische, betaalbare zuivel voor iedereen, is natuurlijk slechts één productcategorie. Ik vraag me daarom af: komt die duurzaamheidsgedachte terug in meerdere productgroepen? Elise: ‘We verduurzamen al jaren en in meerdere categorieën. Zo waren we in 2012 de eerste supermarkt die besloot alleen nog maar fair trade bananen te verkopen, onze huismerk koffie en thee is al meer dan tien jaar fair trade en dat geldt sinds 2020 ook voor ons huismerk cacao: of je nu iets koopt met een snufje cacao, onze hagelslag of een chocoladereep: al onze huismerkproducten met cacao bevatten 100% fair trade gecertificeerde cacao. En als je bij ons eieren koopt, dan zijn dit altijd vrije uitloopeieren of zelfs nog duurzamer. Vaak maken we al een duurzamere keuze voor onze klanten.’
Waarom overstappen naar biologische melk een mega stap was voor PLUS
‘Vorig jaar hebben we de eerste grote stap richting biologische zuivel gezet. We begonnen toen met halve en hele liters melk en karnemelk en de literpakken yoghurt. Het was een lange weg, onder andere door het hoge volume dat we nodig hadden. Inmiddels kennen klanten onze biologische zuivel en is er voldoende volume in de Nederlandse markt beschikbaar. Daarom zetten we nu samen met klanten en boeren de volgende stap en zijn nu ook de anderhalve en twee literpakken melk standaard biologisch. Meer biologische zuivel, betekent meer klanten die we met biologisch bereiken zonder de prijs te verhogen. En een grotere groep biologische boeren die we ondersteunen. Samen dragen we bij aan een positievere impact op het milieu. De Nederlandse koeien hebben meer ruimte, lopen in de wei en krijgen biologische voeding. Biologische boeren zorgen goed voor de bodem, en werken zonder gewasbeschermingsmiddelen. Daarom vind je op biologische weilanden meerdere soorten grassen en kruiden en veel klavers en bloemen. Dit is goed voor de biodiversiteit.’
Bron: PLUS
Voedselverspilling halveren
Meer en betaalbare biologische producten is mooi, maar daarmee ben je er als supermarkt nog niet. Zo is voedselverspilling ook een groot probleem in Nederland en wereldwijd. Alleen al in Nederland wordt een kwart van al onze voeding verspild en dat gebeurt in de hele keten: bij de producent, tijdens transport, in horeca, supermarkten en ook bij mensen thuis. Hoe minimaliseer je verspilling en hoe draag je als supermarkt bij aan de doelstelling om de helft minder voedsel te verspillen voor 2030? Elise: ‘De ruim driehonderd PLUS supermarkten worden voor het grootste deel gerund door zelfstandig ondernemers. De producten kopen we centraal in. Die centralisatie helpt om bewust in te kopen en waste te minimaliseren, maar dreigende voedselverspilling is wel degelijk een probleem. De PLUS-supermarktondernemers bepalen zelf hoe ze daarmee omgaan. Ruim honderdvijftig winkels zijn aangesloten bij Too Good To Go, overschotten worden ook gedoneerd aan de Voedselbank of aan Surplus (zij koken in buurthuizen) en natuurlijk prijzen we producten af die tegen de THT-datum aanzitten. Want van deze heerlijke producten kun je ook nog genieten.’
Feiten & cijfers over voedselverspilling
Van al het voedsel, inclusief dranken, dat in 2020 door Nederlandse supermarkten werd aangeboden, werd gemiddeld 98,4% verkocht. Met andere woorden: 1,6% van het voedsel, uitgedrukt in kilogrammen, kwam niet bij consumenten terecht. Daarmee is de hoeveelheid voedselverspilling in supermarkten met 3,6% afgenomen ten opzichte van 2018. De meeste voedselverspilling vindt bij de mensen thuis plaats: gemiddeld 23-32% van alle verspilling komt van huishoudens. We verspillen per persoon per jaar 34 kilo eten en 45 liter aan drank, gemiddeld wordt honderdtwintig euro aan boodschappen per jaar weggegooid (dit cijfer dateert uit 2019, nog voor de inflatie).
Bron: Samen Tegen Voedselverspilling
Lokaal en seizoensgebonden producten bij PLUS
Voedselkilometers beperken van boer tot bord is een belangrijke stap om klimaatverandering te stoppen en de milieuschade beperken, van de wereldwijde uitstoot komt een derde van alle broeikasgassen door het voedselsysteem*. Dat is gigantisch! Een supermarkt kan hier een belangrijke rol in spelen door lokaal in te kopen. Hoe ziet Elise van PLUS dit? ‘Als het kan, halen we onze producten van zo dichtbij mogelijk. We werken samen met Nederlandse groente- en fruittelers die seizoensgebonden fruit en groente leveren, deze zomer hebben we zelfs een kleine watermeloen van eigen bodem. Maar niet alles groeit hier, dus fruit zoals banaan en ananas moeten we wel importeren. Ook voor vlees werken we samen met eigen boeren. Zoals onze een gesloten en gecontroleerde varkensketen waarbij we samenwerken met zestien vaste Nederlandse varkenshouders.’
Verder vertelt Elise mij dat PLUS zich wil onderscheiden door echt een supermarkt van de buurt te zijn, elke supermarkt kan daarom ook streekproducten naar eigen keuze in de schappen aanbieden. Nu je het zegt, dat is mij dus weleens opgevallen op vakantie in Friesland. ‘Daarnaast sponsoren PLUS ondernemers sportclubs en verenigingen in hun buurt, stimuleren ze buurtcentra en basisscholen om voor een gezonde leefstijl te kiezen en zetten zij zich in voor minder zwerfafval op straat.’
Plantaardig en veganistisch boodschappen doen bij jouw PLUS supermarkt
Bij plantaardig en veganistisch boodschappen doen, denken veel mensen waarschijnlijk niet aan PLUS. Elise: ‘We liepen inderdaad misschien een beetje achter, maar we zijn met een inhaalslag bezig. De afgelopen anderhalf jaar hebben we meer dan honderd vleesvervangers opgenomen in ons assortiment. En wie onze folder kent, is het misschien opgevallen dat we naast een vleesaanbieding ook altijd een vleesvervanger daartegenover in de aanbieding hebben. Daarnaast bieden we ook veel inspiratie in onze folder, magazine en online om voor een meer plantaardiger eetpatroon te kiezen. Er is zoveel keus en mogelijk om heerlijke gerechten op tafel te zetten. Als je het mij als vegetariër persoonlijk vraagt, vind ik er nog meer aandacht mag zijn voor een plantaardig en veganistisch aanbod.’
Minder verpakkingen en meer recyclebaar
Hoewel verpakken een relatief kleine negatieve impactmaker is, vallen mensen tegenwoordig wel over de grote hoeveelheid ‘onnodige verpakkingen’. Vindt (en ziet) PLUS dit ook? ‘Met de recente restyling van ons huismerk, hebben we naast het gezonder maken van onze producten (minder, suiker, zout en vet) inderdaad ook onze verpakkingen onder de loep genomen. Minder verpakken en meer gebruik te maken van recyclebaar materiaal, dat is ook wat wij willen. Daarnaast hebben we een doelstelling om in 2025, 20% minder verpakkingsmateriaal te gebruiken en in 2025 moet 95% van ons verpakkingsmateriaal, recyclebaar zijn. Zo waren we de eerste supermarkt die de zwarte plastic verpakkingen stopten op ons huismerk. Het bleek dat deze verpakking werd gekleurd met carbon black en mede daardoor niet goed in alle sorteermachines te identificeren was. Dat staat een goede recycling in de weg.
Een ander voorbeeld: voorheen zat ons gebak in plastic verpakkingen, nu is dat in karton met een doorkijkvenster van recyclebaar plastic. Deze verpakking kan goed gescheiden worden door de consument’. Waarom niet helemaal van karton? ‘Precies dat vroeg ik mij ook af, maar het blijkt dat mensen het gebak willen kunnen zien en beoordelen voor ze het kopen. Een paar dingen die je wellicht al hebt gezien, is dat onze nootjes en zoutjes geen dubbele deksel meer hebben en ook bijvoorbeeld druiven hebben geen onnodige hoge plastic deksel meer. Maar verpakken blijft een lastig punt. Soms is het hygiënischer om het toch te verpakken of het is nodig voor transport. En biologische producten moeten zichtbaar anders zijn en de aanduiding biologisch hebben. Superkrom dat juist deze producten een extra verpakking nodig hebben. Gelukkig zie je steeds meer originele ideeën zoals eetbare stempels, brandmerken op groenten zoals pompoenen of een subtiele banderol op een biologische courgette.’
Impact van verpakkingen
‘Als je een product ontleedt, dan is de verpakking gemiddeld verantwoordelijk voor 10% van de impact, 15% wordt veroorzaakt door verspilling en de rest van de impact zit in productie. Kortom, de productie van voeding is het meest impactvol. Een duurzame keuze maak je vooral door te kiezen voor milieuvriendelijke producten, zoals vegetarische en veganistische producten, lokale en seizoensgebonden producten en geen eten verspillen. De verpakking is een relatief kleine impactmaker.’
Bron: Milieu Centraal
Duurzame energie en energieverspilling voorkomen
In mijn PLUS supermarkt zie ik ledverlichting, de koeling heeft uiteraard deuren om energieverspilling te minimaliseren. Maar wordt die energie duurzaam opgewekt? Of nog beter: wekt PLUS het zelf op, want daken genoeg zou je zeggen? ‘Het antwoord op de eerste vraag is ja: de energiecontracten worden centraal afgesloten voor minimaal 90% van onze winkels, dit is groene stroom. Wat betreft eigen opwekking, als het aan mij ligt gaan we daar een ambitie op ontwikkelen. Meer zonnepanelen op winkels zou heel goed kunnen en een fantastische volgende duurzame stap zijn! Ons nieuwe en duurzame distributiecentrum in Oss dat we momenteel aan het bouwen zijn ligt intussen vol met elfduizend zonnepanelen.’
De eerste elektrische vrachtwagen van PLUS supermarkt.
Grootste uitdaging: transport verduurzamen
Een ander niet zo duurzaam beeld dat ik van supermarkten heb, zijn die enorme distributiecentra en vrachtwagens die af en aan rijden. Ik wil niet weten hoeveel kilometers die enorme dieseltrucks per jaar afleggen om de supermarkten en daarmee dus ons te voorzien van voedsel. Elise: ‘Als je de impact van ons bedrijf onder de loep neemt, dan is transport een grote negatieve impactmaker. Alle supermarkten moeten constant bevoorraad worden om de grote vraag naar producten aan te kunnen. En dus kijken we hoe dit duurzamer kan. We waren de eerste supermarkt met een elektrische vrachtwagen, een geweldige doorbraak en daarmee dus meteen een zeer kostbare investering. Daar kun je jammer genoeg niet zomaar even zes stuks van aanschaffen.’
Nieuw duurzaam distributiecentrum
‘Misschien is een haalbaardere kleinere stap is om bijvoorbeeld brandstof te vervangen voor biodiesel. Dat is iets waar ik persoonlijk benieuwd naar ben of we hier naar kunnen kijken of dit ook voor ons haalbaar is. Begin 2023 openen we een nieuw, superduurzaam distributiecentrum in Oss. Dit gebouw heeft een BREEAM Excellent – certificaat waarbij het getoetst is op negen duurzaamheidsaspecten. Keuzes in duurzaamheid zijn terug te zien in materiaalgebruik, warmteterugwinning en de waterhuishouding. Verder voldoet het aan de hoogste duurzame bouweisen. Met de opening van dit duurzame pand, sluiten we vier oude en minder duurzame distributiecentra. Eén centraal bevoorradingspunt voor kruidenierswaren gaat zorgen voor minder verkeer.
Bekijk meer over duurzaamheid bij PLUS.
Meer duurzame boodschappentips van thegreenlist.nl
- Bekijk ook: welke groente en fruit bewaar je in de koelkast en welke juist niet?
- Bekijk ook: de waarheid over plastic verpakkingen.
- Bekijk ook: alle seizoensproducten op een rij.
Bron: Samen Tegen Voedselverspilling. Photo credits: PLUS.
