Bijna iedereen heeft het wel in de badkamer staan: shampoo. Welke ingrediënten zorgen ervoor dat dit schuimende goedje ons haar zo schoon en zacht maakt en hoe duurzaam is dit? Wij van thegreenlist.nl zijn in de wereld van shampoo gedoken en hebben het tot op de bodem voor je uitgezocht. Spoiler alert: er is tegenwoordig genoeg duurzame shampoo te vinden en wij laten je zien waar je deze aan herkent.
Waar komt shampoo vandaan?
Het woord shampoo komt van het Hindi-woord chāmpo, dat kneden of masseren betekent. Eeuwen geleden wasten ze in India hun haar al met de plant michelia champaca en met andere natuurlijke stoffen zoals henna en rozenolie. Ook de inwoners van Indonesië gebruikten lang geleden al natuurlijke ingrediënten om hun haar mee te wassen, zoals verbrande rijstplanten en kokosolie. In de zeventiende eeuw kwam de shampoo via India naar Europa, maar de vloeibare synthetische shampoo zoals we het nu kennen werd pas in het begin van de twintigste eeuw ontdekt.
Shampoo bar of fles
Naast de vloeibare shampoo die we allemaal kennen, zijn er sinds een aantal jaren ook steeds meer shampoo bars te koop, ook wel haarzeep genoemd. Dit zijn stukken zeep die speciaal gemaakt zijn om je haar mee te wassen. Aan shampoo bars is geen water toegevoegd, daardoor hoeven ze niet in plastic verpakt te worden en nemen ze minder ruimte in beslag. Qua verpakking en vervoer zijn shampoo bars dus meestal duurzamer dan vloeibare shampoo. Maar wat je aan een shampoo bar niet kunt zien, is wat voor ingrediënten ervoor gebruikt zijn en of deze ingrediënten op een duurzame manier zijn verkregen. Een shampoo bar lijkt duurzaam, maar hoeft dus niet per se duurzamer te zijn. Dat hangt echt van meer factoren af dan enkel het beeldschoon ogende blokje en de plasticvrije verpakking. Ingewikkeld? Laten we eens wat dieper naar shampoo als product gaan kijken!
Een shampoo bar lijkt een stuk duurzamer dan shampoo in een fles, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Het hangt van meerdere factoren af zoals de ingrediënten en hoe lang je onder de douche staat.
Waar wordt shampoo van gemaakt
In de meeste shampoos die je bij de drogist of in de supermarkt kunt kopen, zitten vaak stoffen die niet zo fijn zijn voor de aarde en waarschijnlijk ook niet voor onze gezondheid. Omdat de lijst met ingrediënten meestal lang en ingewikkeld is, zal ik je niet te veel met moeilijke termen lastigvallen – en cliffhanger – ik heb straks nog een paar handige tips voor je. Maar er zijn toch een paar ingrediënten die ik even aan wil stippen omdat je deze waarschijnlijk liever wilt vermijden.
Sodium Lauryl Sulphate (SLS) in shampoo
Sulfaten in shampoo zorgen ervoor dat het vuil en talg uit je haar gereinigd wordt. Ze zorgen er ook voor dat de shampoo lekker gaat schuimen. Op zich fijn, maar als de sulfaten te agressief zijn, kunnen ze ook het natuurlijke huidvet oplossen en voor irritatie zorgen. Er zijn verschillende sulfaten en vooral Sodium Lauryl Sulphate (SLS) is erg agressief. Daarom wil je dit ingrediënt waarschijnlijk liever vermijden. Als je bij de drogist gaat kijken, zul je zien dat er bij veel shampoos Sodium Lauryl Sulphate (SLS) op de ingrediëntenlijst vermeld staat. Gelukkig zijn er ook minder agressieve stoffen die je haar kunnen reinigen en een stuk vriendelijker zijn voor je hoofdhuid.
Parabenen in shampoo
Parabenen zijn chemische conserveermiddelen die ervoor zorgen dat producten langer houdbaar zijn doordat ze de groei van bacteriën en schimmels tegengaan. Ze komen dan ook op veel ingrediëntenlijsten van cosmetica voor. Helaas worden parabenen ervan verdacht dat ze het koraal aantasten en onze hormonen kunnen verstoren. Voor één type parabeen zijn al serieuze tekenen dat het de hormoonhuishouding kan verstoren, namelijk butylparabeen. En ja, deze wordt ook in sommige shampoos nog steeds gebruikt. Omdat shampoo bars geen water bevatten, hebben deze geen of weinig conserveermiddelen nodig en ook voor vloeibare shampoo zijn er duurzamere alternatieven.
Microplastics in shampoo
Zoals ook bij veel andere beautyproducten zitten er in shampoo soms microplastics. Dit wordt bewust toegevoegd om producten lekker smeerbaar te maken. Op de verpakking is het nauwelijks te zien of een product deze plastics bevat, heel hardnekkig dus. Microplastics zijn helaas niet zo goed voor de natuur en zeer waarschijnlijk ook niet voor onze gezondheid. Bovendien kun je zonder en er zijn genoeg alternatieven. Microplastics zijn al overal ter wereld gevonden, zelfs op de Noordpool en in het menselijk lichaam. Omdat microplastics niet verdwijnen, is het de hoogste tijd om ervoor te zorgen dat er niet nog meer bijkomen. Vanaf 15 oktober 2023 heeft de Europese Commissie microplastics in cosmetica verboden. Een goede stap, al zal het nog wel even duren voordat alle cosmetica met microplastics uit de schappen verdwenen zijn, omdat er een overgangsregeling van vier tot twaalf jaar geldt.
PFAS, PEG, siliconen en minerale oliën
Nog een aantal ingrediënten die in shampoo te vinden zijn, maar niet goed zijn voor mens en milieu: PFAS, PEG, siliconen en minerale oliën. Omdat de lijst met ingewikkelde synthetische stoffen nu wel erg lang wordt, lijkt het me een goed idee om te kijken hoe we eenvoudig shampoo kunnen vinden die wél duurzaam is.
Links: van de ingrediënten in shampoo wordt je vaak niet blij. Rechts: gelukkig zijn er genoeg alternatieven voor milieuvriendelijke shampoo. (Zeephouder van Soaplift.)
Alternatieven: bestaat er duurzame shampoo?
Laten we met het goede nieuws beginnen: er zijn tegenwoordig genoeg merken en webshops die duurzame shampoo aanbieden. Omdat de term ‘natuurlijk’ niet altijd wat zegt en omdat de ingrediëntenlijst van shampoo meestal lang en ingewikkeld is, heb ik een paar hulpmiddelen opgezocht die je er snel bij kunnen helpen om duurzamere shampoo te vinden. Met deze hulpmiddelen kun je er ook makkelijk achter komen of jouw duurzame shampoobar ook echt duurzame ingrediënten bevat.
Duurzame shampoo: vegan én dierproefvrij
Vegan of cruelty-free klinkt behoorlijk duurzaam toch? Helaas zeggen deze termen niet alles. Een vegan beautyproduct bevat geen dierlijke ingrediënten en er zijn in dat geval ook geen dieren gebruikt bij de productie. Cruelty-free betekent dierproefvrij: er kunnen dan nog wel dierlijke producten in je beautyproduct zitten.
Maar dierproeven zijn toch sowieso verboden? Ik hoor je denken…. Dat klopt, maar het zit iets ingewikkelder in elkaar. In Europa is het inderdaad niet toegestaan om cosmetica of verzorgingsproducten te verkopen die op dieren getest zijn. Maar het zou wel kunnen dat een beautymerk hier producten verkoopt die in Europa niet op dieren getest zijn, maar buiten Europa wel, bijvoorbeeld omdat wetgeving dat verplicht. Op die manier doet een beautymerk er dus nog wel aan mee. Om het nog ingewikkelder te maken, bestaan er ook een aantal uitzonderingen op de Europese regelgeving waardoor helaas toch niet alle cosmetica die in Europa verkocht wordt 100% dierproefvrij is.
Kortom, als je om dierenwelzijn geeft, wil je dus het liefst een shampoo die vegan én cruelty-free is. Op animalrights.nl vind je een handige lijst met merken die 100% dierproefvrij en 100% vegan zijn. Ook kunnen goede vegan en cruelty-free keurmerken je helpen. Voorbeelden zijn de zonnebloem van The Vegan Society, PETA-Approved en Leaping Bunny.
Duurzame shampoo: heeft het product een keurmerk en wat zijn de ingrediënten?
Wat vegan en cruelty-free je niet vertelt, is wat voor ingrediënten er in jouw shampoo zitten en of deze op een duurzame manier verkregen zijn. Een vegan en cruelty-free shampoo kan nog steeds gemaakt zijn van niet fijne synthetische materialen zoals microplastics of van natuurlijke materialen waar hele intensieve landbouw aan vooraf is gegaan. De beste duurzame keuze is een duurzame shampoo waarvan de ingrediënten op een milieuvriendelijke manier verkregen zijn, waarbij er geen ontbossing of intensieve landbouw heeft plaatsgevonden. Ook hier kunnen keurmerken weer hulp bieden. Voor shampoo kun je onder andere letten op de volgende keurmerken: B Corp, NATRUE, Ecocert en COSMOS.
Kom je een keurmerk tegen dat je niet kent of wil je meer weten over een keurmerk? Bekijk dan de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal.
Ook zijn er handige apps die je helpen om schadelijke ingrediënten te herkennen. Wij vinden de apps INCI Beauty, Think Dirty en Clean Beauty fijn om te gebruiken.
Duurzame shampoo: vrij van microplastics
Het is beter voor het milieu en waarschijnlijk ook voor je gezondheid om te kiezen voor beautyproducten zonder microplastics. Of een product microplastics bevat kun je makkelijk checken met de gratis app Beat the Microbead. Tip: zoek de shampoo die je op het oog hebt online op en maak een screenshot van de ingrediënten. Zo kun je de ingrediënten snel en makkelijk checken in de app.
Welke shampoo is duurzaam?
Is er überhaupt shampoo die aan bovenstaande criteria voldoet? Ja, die is er. Een aantal voorbeelden:
Vloeibare shampoo:
- Dr. Hauschka Shampoo: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en NATRUE gecertificeerd.
- Avril neutrale reinigingsbasis: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij, met Ecocert keurmerk en ook nog budgetvriendelijk.
- Green People Intensive Repair Shampoo: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en Ecocert Cosmos Organic gecertificeerd.
- Herbatint Bio-Moringa Organic Shampoo: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en B Corp gecertificeerd.
- Urtekram Shampoo Parfumvrij: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en Ecocert Cosmos Organic gecertificeerd.
Shampoo bar:
- Faith in Nature Lavendel & Geranium Shampoo Bar: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en B Corp gecertificeerd.
- Ben & Anna Shampoo Bar – Citroengras: vegan, dierproefvrij en microplasticvrij. Heeft geen keurmerk, maar is volgens INCI Beauty vrij van schadelijke stoffen.
- Friendly Soap Shampoo Bar – Parfumvrij: vegan, dierproefvrij, microplasticvrij en ook nog budgetvriendelijk. Heeft geen keurmerk, maar is volgens INCI Beauty vrij van schadelijke stoffen.
- Nature bar: vegan, dierproefvrij, microplasticsvrij en 100% natuurlijke zeep met minstens één circulair ingrediënt. Eerder schreven we dit artikel over de ambachtelijke zeepjes van Nature bar.
Ben je op zoek naar betere beautymerken voor zowel make-up als dagelijkse verzorging? We hebben eerder een complete lijst gemaakt. Handig hoor, doe er je voordeel mee!
Links: duurzame zeepjes van nature bar. Rechts: ik was mijn haar al jaren met milieuvriendelijke shampoo en ben daar heel tevreden over.
Is duurzame shampoo net zo goed als normale shampoo?
Bij thegreenlist.nl gebruiken we al een aantal jaar duurzame shampoo en zijn daar heel tevreden over. Zelfs mijn lange haar wordt er prima schoon door en ziet er mooi glanzend uit. Duurzamere shampoo schuimt meestal niet of minder, maar dit wil niet zeggen dat het niet goed reinigt. Mocht je een shampoo bar fijn vinden om te gebruiken dan is dat helemaal top, maar wij vinden ook de plastic flessen met duurzame inhoud een prima duurzamer alternatief. Als je bijvoorbeeld met een shampoo bar veel langer onder de warme douche staat dan met een vloeibare shampoo, kun je beter een vloeibare shampoo kiezen. Uiteindelijk is het de douchebeurt die het meeste telt!
No Poo: leven zonder shampoo
Kan het nog een stapje duurzamer? Theoretisch wel. Er zijn namelijk steeds meer mensen die helemaal geen shampoo meer gebruiken. ‘No Poo’ staat voor ‘No Shampoo’ en voorstanders van deze beweging wassen hun haar (sporadisch) alleen met water of natuurlijke middeltjes zoals roggemeel, baking soda of klei. Onze haren zouden wennen aan shampoo en daardoor teveel talg produceren. Als het je lukt om dit af te wennen zou je helemaal geen shampoo meer nodig hebben. Een duurzaam en natuurlijk alternatief, alleen zijn er ook wetenschappers die zeggen dat helemaal geen shampoo gebruiken juist irritatie en ziektes kan veroorzaken en het wel degelijk nut heeft om je haar met shampoo te wassen. Mocht je No Poo te radicaal vinden, dan lijkt het me een goede eerste stap om je haren niet te vaak te wassen (twee tot drie keer per week is volgens experten voldoende), weinig shampoo te gebruiken en te kiezen voor een duurzamere shampoo. En mocht je het aandurven dan kun je daarna altijd nog No Poo uitproberen.
Kies jij vanaf nu duurzame shampoo?
Je haren worden er net zo schoon van, er is genoeg keuze en het is beter voor de aarde en voor jezelf. Genoeg redenen dus om de volgende keer dat je het nodig hebt, duurzame shampoo te kiezen. Mocht jij nog tips hebben, laat het ons dan vooral weten! Via de volg- en contactbuttons onderaan de pagina kun je met thegreenlist.nl in contact komen.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Een shampoo fles van gerecycled plastic: hoe zit dat?
- Op zoek naar duurzame mascara? Wij hebben het al voor je uitgezocht.
- Hoe vind je duurzame concealer en foundation? Dat lees je hier.
Bronnen: Niks Nieuws, waarzitwarin.nl, Beat the Microbead, dr. Jetske Ultee, Dutch Health Store, Beautyblog, Utopia.de. Photo credits: hoofdbeeld: links: thegreenlist.nl, midden: Sarah Chai (Pexels), rechts: Karolina Grabowska (Pexels), shampoo flessen: Sarah Chai (Pexels), haren wassen: Cottonbro Studio (Pexels), haar: Kirsten Schoner, Saskia met zeepjes, shampoo bars: thegreenlist.nl.
