We horen het vaak: verse groente en fruit eten is gezond. Maar hoe vers is het groente en fruit dat in de winkels ligt eigenlijk? Zelfs in de wintermaanden, als er in ons koude kikkerlandje niet veel groeit en bloeit, liggen de schappen van de supermarkten vol met verse groente en fruit. Een gedeelte hiervan is geïmporteerd, maar er komt ook een gedeelte uit Nederland. De Nederlandse producenten hebben dus een manier gevonden om groente en fruit voor langere tijd te bewaren. Hoe doen ze dit? En wat is hiervan de impact op het milieu?
Hoe worden verse groente en fruit bewaard?
Als je vaker groente en fruit uit Nederland koopt, dan is het je misschien opgevallen dat er tijdens de wintermaanden verse groente en fruit verkrijgbaar zijn, die op dat moment eigenlijk niet geoogst kunnen worden. Neem bijvoorbeeld Nederlandse appels. Deze zijn het hele jaar verkrijgbaar, terwijl het oogstseizoen van augustus tot november loopt. Hoe doen de producenten dat? Een appel met schil is op kamertemperatuur ongeveer drie tot zeven dagen houdbaar en in de koelkast maximaal een maand. Er is dus een andere manier, dan alleen koelen, waardoor groente en fruit langer houdbaar blijft.
Groente en fruit in winterslaap
Groente en fruit ademt en rijpt. Maar als het te lang rijpt, vergaat het. Natuurlijk zouden we allemaal het liefst groente en fruit zo snel mogelijk na het oogsten op ons bord willen hebben, maar dit is in de praktijk niet altijd mogelijk. Zeker in een land als Nederland met koude winters zou in dit geval de keuze aan groente ’s winters heel beperkt zijn en fruit zou een aantal maanden helemaal niet verkrijgbaar zijn. Gelukkig zijn er handige uitvindingen die ons een handje kunnen helpen. Er bestaan namelijk manieren om groente en fruit veel langer houdbaar te houden door het ademen te stoppen. Hierdoor wordt het rijpings- en verouderingsproces gepauzeerd. De groente of het fruit wordt dan eigenlijk in een soort winterslaap gebracht. Er zijn twee veelgebruikte manieren om verse groente en fruit veel langer vers te houden:
ULO-bewaring
ULO staat voor Ultra Low Oxigen. Bij ULO-bewaring wordt het zuurstofgehalte verlaagd. Hierdoor wordt het rijpingsproces stilgelegd. Naast het zuurstofgehalte, wordt ook de temperatuur in de ruimte aangepast. ULO-bewaring is goed geschikt voor het bewaren van harde fruitsoorten, zoals appels en peren. Op deze manier is het mogelijk om appels tot zelfs een jaar na de oogst te bewaren.
CA-bewaring
CA staat voor Controlled Atmosphere. CA-bewaring gaat nog iets verder dan ULO bewaring. Net als bij ULO-bewaring, worden het zuurstofgehalte en de temperatuur aangepast. Daarnaast kunnen bij CA-bewaring ook het ethyleen en het koolstofdioxide gehalte aangepast worden. Deze manier van bewaren wordt vooral gebruikt voor kwetsbaar zacht fruit zoals bessen en kersen. Op deze manier kan fruit ongeveer twee tot vier keer langer bewaard worden zonder dat hier chemische middelen voor nodig zijn.
ULO-/ CA- bewaring bij van Amerongen.
Voordelen van ULO- of CA-bewaring voor groente en fruit
Niet alleen fruit wordt op deze manier bewaard, maar ook groente zoals bijvoorbeeld asperges, kool en uien. Er zijn een aantal voordelen van deze moderne manieren van bewaren. Als alleen de lucht wordt aangepast, komen er geen chemische middelen op het fruit of de groente. Zo werden er voorheen vaak chemische kiemremmingsmiddelen gebruikt om uien te bewaren, maar met CA-bewaring is dit niet meer nodig. Ook kan het groente of fruit op deze manier beschermd worden tegen ongedierte, zonder dat daar chemische middelen voor nodig zijn. Ten slotte is het een goede manier om voedselverspilling tegen te gaan, voordat het groente of fruit bij de consument komt. Stel dat de Nederlandse appelboeren een goede oogst hebben in het najaar, dan kunnen ze op deze manier de consumenten maandenlang van Nederlandse appels voorzien. Ook blijven smaak en kwaliteit behouden.
Nadelen van ULO- of CA-bewaring voor groente en fruit
Natuurlijk zitten er ook nadelen aan het bewaren in speciale luchtdichte koelcellen. Het is levensgevaarlijk om een ULO of CA koelcel te betreden. Omdat het zuurstofgehalte in deze cellen zo laag is, kun je zonder dat je het van tevoren merkt, flauwvallen door een gebrek aan zuurstof. Als je te lang in de ruimte blijft, kun je overlijden door zuurstof tekort in de hersenen. Het is dan ook ten strengste verboden om deze koelcellen te betreden en zou vermeden moeten worden door speciale vergrendelingen en waarschuwingen. Toch komt het voor dat (buitenlandse) werknemers overlijden door ondeskundig handelen.
Een ander nadeel is dat deze speciale koelcellen stroom kosten. Je kunt je natuurlijk afvragen hoe duurzaam een appel is die maandenlang in een koelcel heeft gelegen. Een kant en klaar antwoord op deze vraag is er helaas niet. Het hangt van vele factoren af, onder andere wat voor stroom er gebruikt wordt om te koelen. Is dit groene stroom of komt het van een oude kolencentrale? Het aandeel van hernieuwbare energie in Nederland wordt steeds groter en dit is natuurlijk een goede ontwikkeling.
Het is niet eenvoudig om verse groente en fruit met elkaar te vergelijken op duurzaam vlak. Dit komt omdat er meerdere factoren een rol spelen. Bij geïmporteerde groente of fruit spelen factoren zoals afstand en vervoersmiddel een grote rol. Voedsel dat per vliegtuig vervoerd wordt, is het meest vervuilend. Vervoer per vrachtwagen is duurzamer dan per vliegtuig. Maar omdat dit langer duurt, hebben deze vrachtwagens ook koeling nodig, wat natuurlijk net zo goed energie kost. Er zijn zelf vrachtwagens die CA-bewaringssystemen hebben.
Links: met CA-bewaring zijn er geen kiemingsremmers meer nodig om uien te bewaren (Foto: Paul Magdas, Unsplash). Rechts: peren in een ULO-koelcel (Foto: van Amerongen).
Welke andere manieren gebruiken producenten om verse groente en fruit langer vers te houden?
Naast het bewaren in beschermde koelcellen, hebben producenten ook andere manieren om groente en fruit langer vers te houden. Zo is het mogelijk om de lucht in de verpakking aan te passen. Dit wordt ook wel modified atmosphere packaging of verpakken onder beschermde atmosfeer genoemd en wordt op de verpakking aangegeven. Hier kunnen bijvoorbeeld ook het zuurstofgehalte en koolstofdioxide gehalte worden aangepast, zodat groente en fruit langer vers blijft dan in een normale verpakking.
Naast, of soms ook in combinatie met, ULO en CA-bewaring worden er ook (chemische) rijpingsremmers toegepast om groente en fruit langer te bewaren. Als consument kun je helaas niet zien wat er allemaal met het groente of fruit gebeurd is, voordat het in de supermarkt terechtkwam, omdat de producenten niet verplicht zijn om dit te vermelden. Als je wilt voorkomen dat er chemische middelen gebruikt zijn, kies dan voor biologisch groente en fruit.
Diepvriesgroenten en conserven als gezond en duurzaam alternatief
Als je buiten het volle grond seizoen wilt genieten van Nederlandse groente en fruit, is de diepvries een goed alternatief. Diepvriesgroenten worden namelijk gelijk na de oogst ingevroren, waardoor ze vaak “verser” zijn dan groenten die zo in de winkel te koop zijn. Volgens Milieu Centraal zijn diepvriesgroenten een duurzaam alternatief en volgens het Voedingscentrum zijn diepvriesgroenten net zo gezond als ‘verse’ groenten. Hetzelfde geldt voor conserven in pot of blik, al hebben deze vaak wel het nadeel van toegevoegde suikers en zout.
Liggen er nog wel verse groente en fruit in de supermarkt?
Samenvattend hebben de producenten verschillende manieren gevonden om groente en fruit langer te bewaren. Dit is voor ons als consument fijn, want anders zouden de schappen op de groente en fruit afdeling er in de wintermaanden leeg uitzien. Het zou natuurlijk wel prettig zijn als de consument zou weten hoe lang en op welke manier die sappige appel of die knapperige wortel bewaard is. Dit is op dit moment namelijk niet zichtbaar. Als je de milieu-impact van jouw keuze wilt verminderen, kun je er wel op letten welke groente en fruit op dit moment in het seizoen zijn. Ook dat hebben we per maand voor je uitgezocht. Verder zou ik me er niet te veel zorgen over maken, want plantaardige voeding heeft sowieso al veel minder negatieve impact op het milieu dan bijvoorbeeld vlees.
Meer duurzame tips van thegreenlist.nl
- Hoe zit het eigenlijk met de impact van verpakkingen? Bekijk hier de waarheid over plastic verpakkingen.
- Wil je groente en fruit thuis ook zo lang mogelijk bewaren? Lees dan hier welke groente en fruit je in de koelkast bewaart en welke beter niet.
- Wist je dat je eten en drinken ook makkelijk zelf langer houdbaar kunt maken door te vacumeren? Bekijk hier hoe je met Airtender oude potten kunt vacumeren.
- Dat kaas in veel gevallen niet vegetarisch is, weet niet iedereen. Lees hier waarom.
Bronnen: Voedingscentrum over het bewaren van appels, Food&Agribusiness over groente en fruit in winterslaap, Verwoert Fruit over het bewaren van fruit, Van Amerongen over het bewaren van uien, NedCool over ongediertebestrijding door ULO bewaring, Voedingscentrum over bewaren onder beschermde atmosfeer, Flanders Food over rijpingsremmers, boek: De verborgen impact van Babette Porcelijn. Photo credits: hoofdbeeld: Lumn (Pexels), kisten met appels: Maria Lindsey (Pexels), boodschappen: Tara Clark (Unsplash), uien: Paul Magdas (Unsplash), overige foto’s CA/ ULO-bewaring: van Amerongen.
