Search
Mica mijnbouw in Madagaskar

Mica, wat is dat precies?

Nog nooit van mica gehoord? Dan ben je niet de enige, want maar weinig mensen kennen dit wondermineraal. En dat terwijl het bijna overal in zit. Denk bijvoorbeeld aan zeep, conditioner, make-up, autolak en verf. Wat is mica precies en waar wordt het voor gebruikt? Waarom wordt dit mineraal in verband gebracht met kinderarbeid en bestaan er duurzame alternatieven? In dit artikel leggen we je er alles over uit.

Het glimt en glittert

Mica is een natuurlijk materiaal afkomstig uit stenen, het wordt voor gebruik vaak tot poeder vermalen. Dit mineraal glimt van nature heel mooi en is daardoor extra interessant om in cosmetica te stoppen. Die mooie gloss van jouw lippenstift? De kans is groot dat die afkomstig is van mica. Waar fijngemalen mica een gloss geeft, zorgt het grof gemalen juist voor glitter. Perfect om oogschaduw, bruisballen of kinderschmink mee te maken

Mica: het zit (bijna) overal in, lijkt het

Maar mica is meer dan dat. Het mineraal is bestand tegen hoge temperaturen, het is vrij doorzichtig en reageert nauwelijks met andere chemische stoffen. Daardoor wordt het ook veel gebruikt in de auto- en elektronica industrie, bijvoorbeeld in autolak, printplaten van computers, laptops en smartphones. Ik overdrijf niet als ik zeg dat het in zoveel dagelijkse producten zit. Het mineraal wordt zelfs – schrik niet – in voedsel gebruikt om te zorgen dat het eten niet klontert. Op het etiket van het product vind je dan E-nummer 555. Mica mag daarnaast ook in plastic producten worden gebruikt die in aanraking komen met voedsel. Kortom, je hebt sowieso meerdere producten in huis met mica. Is dat een probleem? Daarvoor ga ik wat verder op onderzoek uit.

Veel make-up bevat mica

Mica wordt in verband gebracht met zware omstandigheden en kinderarbeid

Mica is afkomstig van de andere kant van de wereld. Het wordt voornamelijk in India, China en Madagaskar gewonnen, maar het komt ook uit Brazilië, Pakistan en Sri Lanka. Het winnen van mica is een zeer arbeidsintensief proces, het mineraal moet namelijk met de hand worden geworven vanuit grotten en mijnen. Hierbij graven en bouwen de mannen de mijnschachten, terwijl ook vrouwen en kinderen helpen met de rest van het werk.

Gezamenlijk hakken ze lange ondergrondse tunnels uit, soms wel meer dan 125 meter lang. In de diepte van de mijnen wordt vervolgens met hamer en beitel de glinsterende mica uit de muren gebikt. Dit wordt naar boven getild, verplaatst en gewogen voordat het kan worden verkocht. Een deel van de vrouwen en kinderen werken ook in de sorteercentra, waar ze mica verder filteren voor het geëxporteerd kan worden.

Mica mijnbouw in de Ambrosary-mijn in Madagaskar. (Fotos: Arie Kievit/ Terre des Hommes.)

De meeste van deze micamijnen zijn illegaal, er wordt weinig toezicht op gehouden vanuit de overheid, waardoor er ook regelmatig gevaarlijke situaties ontstaan. Zo kan een mijn bijvoorbeeld onverwachts instorten. De mijnwerkers ademen daarnaast voortdurend veel fijnstof in wat leidt tot longziektes. Bovendien is het werk zeer zwaar, wat zorgt voor rugklachten, pijn aan spieren en armen, en regelmatig verwondingen veroorzaakt. De mijnwerkers voeren hun werk uit op blote voeten en het enige licht is afkomstig van hun hoofdlampjes. Al met al zeer zware arbeidsomstandigheden, zeker voor kinderen. Dit is ook de reden dat Terre des Hommes hier al jarenlang (succesvol) campagne voor voert. Kinderen horen naar school te kunnen gaan, te kunnen spelen met leeftijdsgenootjes en niet dagelijks giftige dampen in te ademen terwijl ze zeer zwaar werk uitvoeren.

Geen waardevol product

Ondanks dat de winning van mica zeer arbeidsintensief is, is het helemaal geen waardevol product. Het levert rond de 5 cent per kilo op. Een schijntje. Zeker als je bedenkt voor welke hoge prijzen het vervolgens vanuit Madagaskar naar China wordt geëxporteerd. Terwijl daar dure computers en huishoudelijke apparaten in elkaar worden gezet voor wereldwijde verkoop, kunnen families in Madagaskar zichzelf met een beetje geluk slechts één avondmaaltijd per dag veroorloven. De lage prijs is ook een van de redenen dat families zoveel mogelijk familieleden inzetten om te helpen. Want hoe meer mica er op een dag wordt verzameld, hoe hoger de opbrengst.

Kinderen aan het werk bij een mica-mijn in Madagaskar. (Fotos: Arie Kievit/ Terre des Hommes.)

Synthetische mica

Bestaat er een oplossing? Een soort milieuvriendelijke mica? Daar wordt al tijden mee geëxperimenteerd, bijvoorbeeld synthetische mica, ook wel bekend als synthetische fluorflogopiet. Dit wordt in een laboratorium gemaakt door middel van een chemisch proces. Ook synthetische mica zorgt voor een glimmend resultaat, bijvoorbeeld bij lippenstift en oogschaduw. Onder andere cosmeticawinkel Lush maakt gebruik van dit milieuvriendelijke alternatief, en geeft hierbij ook aan de synthetische variant zelfs puurder is dan de natuurlijke variant. ‘Met synthetische mica kun je meer kleurpigment en reflectie aan je producten geven.’

Een perfecte oplossing zou je denken, maar deze mica is duurder, en kan daarom alleen worden gebruikt als de consument ook bereid is om meer te betalen. Daarnaast blijft het erg lastig om te controleren of alle synthetische mica ook daadwerkelijk volledig synthetisch is, iets waar Lush ook openlijk over heeft gepubliceerd. Synthetische mica is dus wel in opkomst, en wordt steeds meer gebruikt, maar is vooralsnog geen serieus alternatief voor het natuurlijke mineraal.

Kun je zonder mica?

Zoals uit dit overzicht al blijkt, is het vrij moeilijk, zo goed als onmogelijk, om geen mica meer te gebruiken. Omdat dit mineraal letterlijk óveral in zit. Bovendien zijn vele gemeenschappen in landen als India en Madagaskar volledig afhankelijk van hun werk in de mica-mijnen. Zij verliezen hun inkomsten als ze het mineraal niet meer kunnen verkopen. Maar dat betekent niet dat je niet alsnog kritisch kunt zijn bij de aanschaf van je elektronische apparatuur en je make-up. Zo kun je bijvoorbeeld navragen bij de producent, om er zeker van te zijn dat jouw mica op een duurzame, verantwoordelijke manier wordt geproduceerd. Weet de producent waar en door wie de grondstof geworven wordt? En kunnen ze aangeven dat ze actief samenwerken, bijvoorbeeld met de lokale autoriteiten, om de arbeidsomstandigheden te verbeteren?

Sommige merken hebben hiervoor de handen ineen geslagen en zich aangesloten bij het Responsible Mica Initiative (RMI). Het doel van deze organisatie is om een eerlijke, verantwoorde en duurzame toeleveringsketen op te zetten in de staten Jharkhand en Bihar in India. Zo kan een veilige werkomgeving worden gecreëerd waarin de werkers een eerlijk loon krijgen, de veiligheidsstandaarden worden nageleefd en kinderen naar school kunnen. 

Op dit moment werken de mensen in de mijnen voor een habbekrats, terwijl de opkopers en industrie het geld verdienen. De echte grote verandering zal daarom vooral moeten komen van de multinationals. Zij kunnen ervoor zorgen dat de arbeiders een eerlijke prijs krijgen voor hun mica en dat producten die het mineraal bevatten, vrij zijn van kinderarbeid. Wie weet is synthetische mica over een aantal decennia de perfecte oplossing, maar voor nu zou een eerlijke prijs al een hele grote stap in de goede richting zijn.

Meer duurzame tips van thegreenlist.nl

Bronnen: Waar zit wat in, NOS, Trouw, Volkskrant, Terre des Hommes, Lush, Somo, Responsible Mica Initiave, AD.nl. Photo credits: mica mijnbouw: Arie Kievit/ Terre des Hommes, make-up: Ema Bauso (Pexels).

Share

Lauri van Oosterom

Lauri van Oosterom

Lauri is een historicus met een groen hart en een vlotte pen. Ze houdt van lezen en verdiept zich graag in (duurzame) onderwerpen. Een mooie combi: ze doet onderzoek naar (on)duurzame onderwerpen en deelt haar bevindingen met jou.
Lauri van Oosterom

Lauri van Oosterom

Lauri is een historicus met een groen hart en een vlotte pen. Ze houdt van lezen en verdiept zich graag in (duurzame) onderwerpen. Een mooie combi: ze doet onderzoek naar (on)duurzame onderwerpen en deelt haar bevindingen met jou.

gerelateerde artikelen

Heb je een vraag of een leuke duurzame tip?

Neem gerust contact op!

Stuur gerust een e-mail of DM op Instagram.
Via deze kanalen kun je thegreenlist.nl volgen of in contact komen:

Schrijf je in voor de groenere nieuwsbrief

Ontvang meer duurzame inspiratie, groene tips en exclusieve aanbiedingen rechtstreeks in je inbox

VOLG @THEGREENLIST.NL

Dit artikel bevat mogelijk affiliate linkjes. Dit betekent dat thegreenlist.nl een kleine commissie ontvangt als je via deze link iets koopt, meestal is dat tussen de 3% en 10%. Een win-win situatie: jij krijgt een directe link naar mooie duurzame producten én je steunt met je aankoop ons uitzoekwerk – waar we het liefst nog heel lang mee doorgaan. Wij linken alleen naar producten en sites waar we fan van zijn of achter staan.

Schrijf je in voor de groenere nieuwsbrief!

Wil je geen artikelen en nieuwtjes missen van thegreenlist.nl, een kijkje achter de schermen krijgen en altijd op de hoogte blijven van groene voordeeltjes en winacties? Schrijf je dan in voor de maandelijkse nieuwsbrief: