Als de blaadjes van de bomen vallen, dan denken veel mensen aan de tuin winterklaar maken (lees alles netjes snoeien en de bladeren opruimen) en dan lekker voldaan binnen zitten. Wist je dat je juist door het tegenovergestelde te doen, je de biodiversiteit in je tuin een boost kunt geven? Minder = meer. Meer groen, meer dieren, meer bodemleven, meer biodiversiteit.
Tuin winterklaar ‘maken’
De dieren en insecten krijgen het gehele jaar steeds moeilijker door de aangeharkte en versteende tuinen. Daar is amper tot geen voedsel te vinden, laat staan een schuilplaats om te overwinteren. Door een onderdak te bieden aan allerlei nuttige insecten in de winter, heb je straks in het voorjaar gratis tuinmedewerkers. Ze houden je tuin vrij van plagen en houden je bodem vruchtbaar. Ze zorgen voor balans in je tuin waardoor jij minder hoeft in te grijpen. Nuttige dieren zoals lieveheersbeestjes, wilde bijen, kevers, padden en pissebedden, zijn in de winter toe aan rust. Ze blijven alleen in je tuin als je voedsel en een geschikt onderkomen biedt. Wat moet je doen om de biodiversiteit te verbeteren en wat moet je vooral laten? Ik heb een aantal handige tips om je tuin écht winterklaar te maken.
Help de dieren, doe minder!
In een duurzame tuin bestaat er geen afval. Mijn eerste tip is dus: houd je opruimdrift in toom en laat alles lekker liggen. De tuin winterklaar maken is helemaal niet nodig. Alle stengels, bladeren en takjes zijn uitstekende schuilplaatsen voor allerlei dieren. Bovendien is dit organische materiaal ook voeding voor je bodem en houdt het straks in het voorjaar het onkruid tegen. Dat scheelt je dus een hoop werk en je doet er echt iets goeds mee.
Tuin winterklaar maken: denk hieraan!
Minder je tuin aan kant maken, dat is dus de boodschap deze winter als je de biodiversiteit wilt verbeteren. Met de tijd die je uitspaart, kun je uiteraard wel een aantal andere dingen doen om de dieren, de winter door te helpen.
Vogels helpen door de juiste planten te kiezen
Vogels, zoals de putter, mus, vink en groenling, eten de zaadjes van uitgebloeide bloemen. Dit is een belangrijke voedselbron in de winter, net zoals bessen en vruchten. Bij het kiezen van beplanting voor je tuin kun je hier rekening mee houden. Goede planten hiervoor zijn: zonnehoed, zonnebloem, fruitbomen en bosaardbei. Ook kun je kiezen voor planten die een mooi wintersilhouette hebben, uitgebloeid en voorzien van een laagje ijs zijn deze planten nog steeds erg mooi. Planten waaraan je kunt denken zijn: Hemelsleutel, grote pimpernel en siergrassen. Ze zakken ook niet als een plumpudding in elkaar, ze geven structuur aan je border. Win-win dus, zowel voor het oog mooi als fijn voor de vogels. Kies bij voorkeur voor inheemse planten (waarom lees je hier), zoals (struik)klimop, taxus of hondsroos. Op de site van Vogelbescherming Nederland is te lezen dat er basisprincipes zijn voor een vogelvriendelijke tuin. Je kunt dit onthouden door te denken aan vier V’s: voedsel, veiligheid, voorplanting en variatie. Wil je een specifieke vogel naar je tuin lokken, kijk dan eens op de site van de Vogelbescherming wat deze vogel nodig heeft om naar jouw tuin te komen.
Herfst en winter is beste timing om te beplanten
De herfst en de winter (niet bij vorst) zijn de beste periode om nieuwe beplanting en bomen in je tuin te zetten. In het najaar vallen de sapstromen bij vaste planten, heesters en bomen stil, terwijl de wortels nog wel actief zijn. Wanneer je plant in het najaar, is de bodemtemperatuur nog wat hoger. Hierdoor zijn de wortels nog actief en hebben ze een paar maanden de tijd om wortel te gaan zetten. Dit heeft als voordeel dat ze een voorsprong hebben in het voorjaar en direct op zoek kunnen naar voeding en water. Het tweede voordeel is dat er veel minder water gegeven hoeft te worden in het eerste jaar op de nieuwe standplaats.
Egels in de tuin
Nog zo’n fijn diertje in je tuin is de egel. Naast dat de egel een prachtig dier is om te zien, eet het ook slakken, rupsen en maden. Egels houden hun winterslaap graag in een hoop bladeren. Maak hier en daar in je tuin wat hoopjes, is ook een duurzame tuintip. Egels krijgen het steeds moeilijker omdat wij mensen de tuinen steeds meer bestraten en afsluiten door middel van schuttingen en muren. Hierdoor kunnen ze niet in, uit en door de tuinen lopen. Wil je egels in je tuin, zorg dan voor een egelpoortje, maak het mogelijk dat ze in en uit je tuin kunnen. Rommelhoekjes zijn essentieel voor diverse dieren en ook zeker voor de egel. Ze vinden er voedsel en een warme schuilplek. Het is wel belangrijk om deze plekken ook echt met rust te laten. Het plaatsen van een egelhuis is ook een goede optie. Zelf maakte ik deze van hergebruikt materiaal, een instructie voor een egelhuis is ook online te vinden. Meer tips om de egels in jouw tuin te helpen lees je in dit artikel.
Egels in de tuin.
Bomen in de tuin
Heb je zelf nog geen boom in je tuin, kijk dan nog eens naar de mogelijkheden hiervan. Het afgevallen blad is gratis bodembedekking, voeding voor je bodem, schuilplek voor dieren en het houdt onkruid tegen. Daarnaast zorgt een boom in de steeds hetere zomers ook voor verkoeling en schaduw. Is het niet mogelijk en wil je toch profiteren van de voordelen van blad in je tuin, loop dan eens een rondje door je woonplaats. Vaak zie je in het najaar bladkorven staan, hier kun je dit gratis goud zo meenemen.
Gooi tuinafval niet weg!
Vaak snoei je één of twee keer per jaar bepaalde bomen of heesters. Wanneer je het doet, hangt af van het soort. Wat doe jij met dat snoeiafval? Naar de milieustraat of misschien in je container/kliko? Zonde, want ook dit materiaal kun je hergebruiken. Heb je een grote tuin, dan kun je de takken snipperen met bijvoorbeeld een hakselaar. De houtsnippers kun je in de borders verdelen en hebben dezelfde voordelen als bladeren op de bodem. Heb je een kleinere tuin, dan zou je de takken met de hand klein kunnen knippen en op de bodem laten vallen (mulchen). Gemaaid gras kun je ook prima in de borders verdelen tussen je planten.
Tuin winterklaar maken: maak zelf een takkenril
Wat ik zelf altijd erg leuk vind, is het maken van een takkenril. Je plaatst een paar palen in de grond en daartussen leg je takken die je gesnoeid hebt. Veel vogels vinden hierin beschutting in de winter en soms bouwen ze er in het voorjaar zelfs hun nestje. Ook insecten, zoals rupsen, gaan tussen de takken zitten, dat is dan weer voedsel voor de vogels. Ook egels en amfibieën vinden een takkenril fijn. Een takkenril kun je zo groot en zo klein maken als je zelf wilt. Het zou zelfs kunnen dienen als natuurlijke erfafscheiding.
Foto takkenril, met dank aan Anke Grunefeld.
Composthoop
Heb je na dit alles nu nog snoeiafval over, overweeg dan het aanleggen van een composthoop. Immers, een gezonde bodem zorgt ook voor gezonde planten die minder snel ziek worden. Het is duurzaam, want je recyclet keuken- en tuinafval en je hoeft geen zakken compost te gaan kopen. Dat laatste bespaart in de portemonnee en op transport (uitstoot).
Extra tips voor meer leven in je tuin
- Grotere blokken hout kun je hergebruiken om een insectenhotel van te maken of laat ze lekker liggen in een rommelhoekje in de tuin. Zo’n rommelhoekje kan prima onder een struik of boom zijn, zodat je er zelf niet tegen aankijkt.
- Naast schuil- en voedselplekken hebben dieren ook water nodig. Je denkt misschien vooral in de zomer aan extra water geven, maar zeker ook in de winter is dit belangrijk. Dit kan al door het plaatsen van een klein drinkschaaltje.
- En nog een laatste tip, een stapeltje stenen is ook een goede plek voor veel overwinteraars. Deze zijn vaak gratis af te halen op Marktplaats.
- In het najaar is het een goed moment om de nestkasten in je tuin schoon te maken en om nieuwe nestkasten op te hangen. Het broedseizoen is voorbij dus dit kun je zonder risico nu doen.
In een groene wintertuin bestaat er dus geen afval. Je kunt vrijwel alles uit je tuin weer hergebruiken voor het verbeteren van je bodem en het verwelkomen van dieren en insecten in je tuin. Super duurzaam dus!
Meer duurzame tuintips van thegreenlist.nl
- Bekijk ook: help de natuur, koop gifvrije planten.
- Bekijk ook: wat is de invloed van lichtvervuiling op de natuur?
- Bekijk ook: biologische bloembollen planten (beste periode om te planten is herfst!)
Photo credits: Monicore (Pixabay) Valentin Hintikka (Pixabay), Manfred Richter (Pixabay), Anke Grunefeld, Pixel2013 (Pixabay), Manfred Antranias Zimmer (Pixabay), Eva Bronzini (Pexels).
